Τετάρτη, Οκτωβρίου 10, 2001

[01] 10 Oκτωβρίου 2001

Χρήστος Μόρφος

Θεαμαπάτες & Δικτυώματα

[01] 10 Oκτωβρίου 2001


Πόλεμος… Πόλεμος… Πόλεμος…
Η ειρήνη ορίζεται μόνον αρνητικά: «Ειρήνη: κατάσταση κατά την οποία δεν υπάρχουν εχθροπραξίες, συγκρούσεις ή αναταραχές μεταξύ κρατών ή στο εσωτερικό ενός κράτους» (Λεξικό Μπαμπινιώτη).
Δυστυχώς.


Η πρόβλεψη…

Στις 10 Σεπτεμβρίου 2001, μία ημέρα πριν από τα τρομοκρατικά χτυπήματα στις ΗΠΑ, οι J. Quinlan και R. McCaughrin, οικονομολόγοι και στελέχη της Morgan Stanley Dean Whilter, που είχε τα γραφεία της σε έναν από τους Δίδυμους Πύργους που επλήγησαν, ανέφεραν σε κείμενό τους:

«Τι πρέπει να γίνει για να μειωθεί δραματικά το αμερικανικό έλλειμμα του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών και, κατ’ επέκταση, να εξαλειφθεί ένας από τους σημαντικότερους κινδύνους κατά της αμερικανικής οικονομίας και του δολαρίου; Μία είναι η απάντηση… Μία πράξη πολέμου. Η τελευταία φορά που οι ΗΠΑ είχαν πλεόνασμα ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών ήταν το 1991, όταν οι πληρωμές αποζημιώσεων εκ μέρους των ξένων κυβερνήσεων προς τις ΗΠΑ για το κόστος του Πολέμου του Κόλπου επέτρεψαν τη δημιουργία πλεονάσματος 3,7 δισ. δολαρίων.»


Το –ελληνικό– διαδίκτυο…

Η «είδηση» ότι 4.000 εβραίοι, που εργάζονταν στους Δίδυμους Πύργους, είχαν ειδοποιηθεί για τα επικείμενα τρομακρατικά χτυπήματα της 11ης Σεπτεμβρίου και δεν είχαν μεταβεί στις εργασίες τους εκείνο το πρωί, έκανε το γύρο του κόσμου και της Ελλάδας μέσα από καθ’ όλα αναξιόπιστα κανάλια. Ελληνική εφημερίδα (Ελεύθερη Ώρα), μάλιστα, είχε την «είδηση» στην πρώτη σελίδα, πάνω από τον «επικό τίτλο»: «Οι Ταλιμπάν λένε στους Αμερικανούς: Ελάτε με την… όπισθεν»! (ουάου, κάτι άντρες). Το ιστορικό της «είδησης» υπάρχει στο κείμενο «Η Μαύρη Διεθνής των Τερατολόγων» του Ιού της Ελευθεροτυπίας.

Αν τρέφετε ακόμα κάποιες αμφιβολίες για το πού ακριβώς θα οδηγήσει ο νέος «πόλεμος κατά της τρομοκρατίας» διαβάστε τη συνέντευξη που έδωσε στην Κύρα Αδάμ ο υπουργός Εξωτερικών Γ. Παπανδρέου. Ούτε λίγο ούτε πολύ ο κ. Παπανδρέου θεωρεί «αναγκαία την παγκόσμια διακυβέρνηση»
(Ελευθεροτυπία).

Ήδη έχουν κυκλοφορήσει στα ελληνικά δύο βιογραφίες του Οσάμα Μπιν Λάντεν. Από τις εκδόσεις Καστανιώτη κυκλοφόρησε το βιβλίο του Ρολάν Ζακάρ Στο όνομα του Οσάμα μπιν Λάντεν. Το Βήμα (30-9-2001, ) αφιέρωσε οκτώ σελίδες του δημοσιεύοντας αποσπάσματα αυτής της βιογραφίας. Αν το υπόλοιπο βιβλίο κινείται στα ίδια πλαίσια, τότε πρόκειται για μεγάλη «σούπα». Εύχομαι η βιογραφία που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Κάκτος να είναι καλύτερη…

Όταν σημειώνεται μια τρομοκρατική ενέργεια οπουδήποτε στον πλανήτη, το πρώτο ερώτημα που πρέπει να θέτουμε είναι το εξής: «Ποιος ωφελείται;». Στη συγκεκριμένη περίπτωση μόνον οι πολιτικές μας ελευθερίες δεν πρόκειται να ωφεληθούν με τον νέο κοινό «αντιτρομοκρατικό» νόμο που έχει στα σκαριά η Ευρωπαϊκή «μας» Ένωση. Μεταξύ άλλων προβλέπεται ότι θα μπορεί μια χώρα να εκδίδει πολίτες της για να δικαστούν σε άλλη χώρα της Ένωσης. Μπορεί, για παράδειγμα, να συλληφθείτε ως «τρομοκράτης» στην Ελλάδα, να δικαστείτε εδώ, να αθωωθείτε, και στη συνέχεια να «ανακαλύψει» η Ιταλία ότι έχετε προβεί και σε παρόμοιες ενέργειες στο έδαφός της, να εκδοθείτε στην Ιταλία, να δικαστείτε, να καταδικαστείτε και «καλή λευτεριά»… Τα σχετικά μέτρα που πρόκειται να οριστικοποιηθούν στις 6 Δεκεμβρίου αναφέρονται στο άρθρο των Δ. Νασόπουλου και Κ. Χατζίδη «Δεκατρείς αλλαγές με έξι αγκάθια» (Τα Νέα, 6-10-2001)



Το βιβλίο…

Κάρλος Καστανέντα, Η Ενεργός Πλευρά του Απείρου, εκδ. Λιβάνη-«Το Κλειδί», μετάφραση Αλέκος Μανωλίδης, Αθήνα, 2001.

Πολλοί χαρακτήρισαν τους φανατικούς ισλαμιστές των διαφόρων ανά τον κόσμο δικτύων ως ανθρώπους που, από πλευράς πεποιθήσεων, ζουν στον 6ο αιώνα ενώ, από την άλλη πλευρά, έχουν στη διάθεσή τους τα πιο σύγχρονα τεχνολογικά μέσα του 21ου αιώνα. Πλην του Δον Χουάν, ωστόσο, κανένας δεν έθεσε σαφέστερα το ερώτημα:

«Κάνω έκκληση στο αναλυτικό σου μυαλό. Σκέψου για μια στιγμή και πες μου: Πώς εξηγείς την αντίφαση ανάμεσα στη νοημοσύνη του ανθρώπου που μηχανεύεται, οργανώνει και κατασκευάζει και την ηλιθιότητα των συστημάτων των πεποιθήσεων και δοξασιών του ή την ηλιθιότητα της αντιφατικής συμπεριφοράς του;»

Και συνεχίζει με την απάντηση:

«Οι μάγοι πιστεύουν ότι τα αρπακτικά μάς έχουν δώσει τα συστήματα πεποιθήσεων που ασπαζόμαστε, τις ιδέες μας για το καλό και το κακό, τα κοινωνικά μας ήθη. Τα αρπακτικά είναι που δημιούργησαν τις ελπίδες και τις προσδοκίες μας, το όραμα της επιτυχίας, τον εφιάλτη της αποτυχίας. Αυτά τα αρπακτικά μάς έδωσαν την πλεονεξία, την απληστία και τη δειλία μας. Είναι τα αρπακτικά αυτά που μας κάνουν αυτάρεσκους, κοινότοπους και εγωπαθείς… Για να μας κρατούν υπάκουους, μειλίχιους κι ανίσχυρους, τα αρπακτικά χρησιμοποιούν ένα καταπληκτικό τέχνασμα – καταπληκτικό από άποψη στρατηγικής, φυσικά. Είναι ένα φριχτό τέχνασμα για όσους το υφίστανται. Μας έδωσαν το μυαλό τους! Μ’ άκουσες; Τα αρπακτικά μάς έδωσαν το μυαλό τους, που έγινε και δικό μας. Το μυαλό των αρπακτικών είναι ταραγμένο, αντιφατικό, σκυθρωπό, πλημμυρισμένο από το φόβο μην αποκαλυφθεί από στιγμή σε στιγμή». (Η Ενεργός Πλευρά του Απείρου,σελ. 320-1.)

Γιατί φοβούνται τα αρπακτικά την αποκάλυψή τους; Και τι ακριβώς είναι τα αρπακτικά; Οι απαντήσεις δίνονται σ’ αυτό το βιβλίο, από τα πιο ενδιαφέρονται του Καστανέντα. Πολλοί θα σοκαριστούν διαβάζοντας τις απόψεις του για το ανθρωποτροφείο-Γη, κάποιοι άλλοι –που θεωρούν πως κάτι δεν πάει καλά σ’ αυτόν τον πλανήτη- ίσως βρουν απαντήσεις για το τι συμβαίνει στον κόσμο μας από αρχαιοτάτων χρόνων…


Η ταινία…

«Ο Ανδαλουσιανός Σκύλος», (1928) του Λουίς Μπουνιουέλ (σε συνεργασία με τον Σαλβαντόρ Νταλί)

Περίεργοι συνειρμοί… Θυμήθηκα αυτή την -πρώτη σουρεαλιστική- ταινία όταν είδα και άκουσα, την περασμένη Κυριακή, τον Αιγύπτιο γιατρό Αϊμάν Δαουάχρι (και ουχί Ζαουαχίρι), τον υπαρχηγό του Οσάμα Μπιν Λάντεν, να λέει ότι «δεν θα ανεχθούμε να συμβεί στην Παλαιστίνη ό,τι συνέβη στην Ανδαλουσία».

Ανδαλουσία… Κάδιθ… Κόρδοβα… Γρανάδα… Μάλαγα… Σεβίλλη… Κατελήφθη από τους Άραβες το 711. Η Κάτω Ανδαλουσία χάθηκε οριστικά για τους Άραβες το 1212, ενώ η Άνω Ανδαλουσία επιβίωσε ως Βασίλειο της Γρανάδας ως το 1492, όταν και κατελήφθη από τους Φερδινάνδο και Ισαβέλλα, βασιλείς της Αραγωνίας και της Καστίλλης. Οι ίδιοι βασιλείς χρηματοδότησαν τον επόμενο χρόνο το ταξίδι του Χριστόφορου Κολόμβου προς την Αμερική. Περίεργοι συνειρμοί του δόκτορα - ίσως: Αν δεν είχε χαθεί η Ανδαλουσία, δεεν θα είχε ανακαλυφθεί και η Αμερική, η χώρα των «άπιστων σατανάδων».

Η ταινία επιχειρεί μια κατάδυση στο ανθρώπινο ασυνείδητο. Ή με τα λόγια ενός ειδικού: «… η φαντασιακή έκφραση του ερωτικού πόθου, που αναστέλλεται συνεχώς από δεσμά ψυχοκοινωνιολογικά και η συνείδηση του βλέμματος και του κινηματογράφου ως υπέρβαση ενός ταμπού και ως τιμωρίας (η τομή του ματιού με το ξυράφι)» (Γιάννης Μπακογιαννόπουλος, Μπουνιουέλ, Παγκόσμιο Βιογραφικό Λεξικό, Εκδοτική Αθηνών). Περίεργοι συνειρμοί γεννιούνται καθώς βλέπω όλους αυτούς τους ανέραστους πιτσιρικάδες, των 15 και των 20 χρόνων, στις θρησκευτικές σχολές του Πακιστάν να διαβάζουν ξανά και ξανά και ξανά, για μια δεκαετία, μόνον το Κοράνι…

Πλανήτης Γη, 2001. Μέσα σε έναν κόσμο, όπου οι μισοί θεωρούν «άπιστους» τους άλλους μισούς, μια φράση του Μπουνιουέλ σχολιάζει με τον καλύτερο τρόπο τη βαρβαρότητα της –όποιας- πίστης: «Δόξα τω Θεώ, είμαι ακόμα άθεος».



Το γεγονός…

Το κράτος του τρόμου και ο τρόμος του κράτους συνεχίζουν τη σκοτεινή κυριαρχία τους στον πλανήτη. Ωστόσο, η ζωή συνεχίζεται με τον έναν ή τον άλλο τρόπο. Πέραν του πολέμου, αυτό που θα μας (;) απασχολήσει τις επόμενες ημέρες είναι και το 6ο Συνέδριο του ΠΑΣΟΚ.

Τα κομματικά συνέδρια, πολλώ δε μάλλον τα συνέδρια των κυβερνητικών κομμάτων, ήταν πάντοτε εξαιρετικά ανιαρά. Το μοναδικό ενδιαφέρον που παρουσιάζει το συγκεκριμένο συνέδριο είναι η κάλυψή του από τα ΜΜΕ. Θα συνεχίσουν άραγε να μιλούν για «μάχες χαρακωμάτων» των διαφόρων πτερύγων του πάλαι ποτέ σοσιαλιστικού και πάλαι ποτέ κινήματος ή για «βόμβες» του τάδε ή του δείνα στελέχους; Αν, κατά Κλαούζεβιτς, «ο πόλεμος δεν είναι παρά η συνέχιση της πολιτικής με άλλα μέσα», τότε και ο «μεγάλος ύπνος» δεν είναι παρά το ανώτατο στάδιο της ανίας…


Το όνομα της στήλης…

Οι όροι θεαμαπάτη και δικτύωμα, που συναποτελούν τον τίτλο της στήλης, αποτελούν δικούς μου νεολογισμούς. Παρότι ο δεύτερος αποτελεί συνθετικό του αρχιτεκτονικού όρου «χωροδικτύωμα», δεν απαντάται στα λεξικά ως ανεξάρτητο λήμμα.

Περί των όρων αυτών, περισσότερα την επόμενη Τετάρτη και κάθε Τετάρτη.

See you…


H επίμαχη (ή έστω μια από τις επίμαχες) σκηνή από τον Aνδαλουσιανό Σκύλο.


Eπάνω: O Λουίς Mπουνιουέλ. Kάτω: Oι αφίσσες της ταινίας Tο Φάντασμα της Eλευθερίας του Mπουνιουέλ. Xωρίς σχόλια...






H Eνεργός Πλευρά του Aπείρου του Kάρλος Kαστανέντα: Tο εξώφυλλο της ελληνικής έκδοσης (Λιβάνης - «Tο Kλειδί»)