Το _ _ _ _ _ _ του Πλάτωνα [ΙΙΙ]

Τώρα, θα με ρωτήσει κάποιος, τι με έχει πιάσει και ασχολούμαι, μέσα στον καύσωνα, με τον Πλάτωνα [γνωστό και ως Πλατωνάρα ή Πλατωνίσκο].

Έλα μου, ντε!

Παλαιόθεν, που λένε και οι γραμματιζούμενοι, έτρεφα ένα ενδιαφέρον για τη ζωή και το έργο του ανδρός.

Νομίζω ότι η φράση που περιγράφει τον Πλάτωνα με τον καλύτερο δυνατό τρόπο είναι αυτή που είχε πει κάποτε ο αείμνηστος οικονομολόγος Τζων Κέννεθ Γκαλμπραίηθ - με κάποια άλλη αφορμή:

"Έχοντας το φάρμακο, ανακαλύψαμε τη σύψιλη!"

Και ο "θείος" Πλάτων έχοντας το γιατρικό σχεδόν "δια πάσαν νόσον και πάσαν μαλακίαν" ανακάλυψε και τις σχετικές ασθένειες.

Βέβαια, υπήρξαν και άλλοι μεγάλοι άνδρες, πριν και, κυρίως, μετά τον Πλάτωνα, που συνεισέφεραν και αυτοί με τις φαρμακολογικές τους ανακαλύψεις. Αλλά, όπως και να το κάνουμε, ο "θείος" ήταν ο πρώτος Ευρωπαίος -δηλαδή, ο πρώτος φιλόσοφος της Δύσης- που συστηματοποίησε [sic!] την κοινωνική φαρμακολογία. Δόσεις, τρόπους χορήγησης των φαρμάκων κ.ο.κ.

Το γεγονός ότι τα γιατρικά που πρότεινε ο "θείος" προκαλούσαν -και προκαλούν- χειρότερες ασθένειες από αυτές που, υποτίθεται, ότι θεράπευαν δεν θα μας απασχολήσει - προς το παρόν.

Αλλά, και πάλι, πώς να αντισταθεί κανείς...

Είναι γνωστό το πάθος με το οποίο ο "θείος" Πλάτων περιόδευε σε ολόκληρο τον ελληνικό χώρο γυρεύοντας να μετατρέψει κάποιον τυραννίσκο σε Φιλόσοφο-Βασιλιά, για να καταφέρει έτσι να οικοδομήσει την ιδανική [ουτοπική] πολιτεία του.

Φευ! Ωραίες οι νεόκτιστες επαύλεις των νεόπλουτων Φιλοσόφων-Βασιλέων, αλλά χρειάζεται και η χαμαλοδουλειά. Και με τι είδους υλικά ονειρευόταν να οικοδομήσει ο "θείος" την ιδανική πολιτεία;

Ένα από τα πολλά ήταν και το ψεύδος - γενναίον ή μη.

Αντιγράφω από την μεταπτυχιακή εργασία της Ελένης Κακλαμάνου, Περιπτώσεις Απάτης στην Πλατωνική Πολιτεία, που αλίευσα στο διαδίκτυο:

Είτε µας εκπλήσσει είτε όχι, σ’' αυτήν τη δίκαιη πολιτεία που συγκροτείται στο λόγο από το Σωκράτη και τους συνοµιλητές του το ψεύδος έχει θέση. Η έκπληξη γεννιέται χωρίς καν να έχουµε προχωρήσει στον κεντρικό πυρήνα της Πολιτείας (µεταφυσικό µοντέλο) και στις διακηρύξεις περί Φιλοσόφων Βασιλιάδων που έρχονται σε επαφή µε το Αγαθό· είναι απόρροια µόνο του γεγονότος ότι στη διαδικασία αναζήτησης της φύσης της δικαιοσύνης εµπλέκεται το ψεύδος, που εξ ορισµού θεωρείται ηθικά εσφαλµένο.

Υπάρχουν πέντε περιπτώσεις εµφανούς αποδοχής και κατ'’ επέκταση νοµιµοποίησης του ψεύδους στην πόλη:

α) η αποδοχή των ψεύτικων ιστοριών στην εκπαίδευση των φυλάκων (376e-412b),

β) η διάκριση ανάµεσα σε «ψεύδη στην ψυχή» και «ψεύδη στα λόγια» και η ενσωµάτωση των τελευταίων στην κοινωνική και πολιτική ζωή µέσα από τρεις περιπτώσεις χρήσιµης απάτης (382b-e),

γ) η διευκρίνιση ότι µόνο οι άρχοντες νοµιµοποιούνται να κάνουν χρήση του ψεύδους, όταν πρόκειται για όφελος της πόλης (389b),

δ) η περίπτωση του γενναίου ψεύδους (414b-415d) και τέλος,

ε) η παραχώρηση του δικαιώµατος στους άρχοντες να εφευρίσκουν ψεύδη προς όφελος των αρχοµένων (459c).

Πώς το είχε πει παλιά ο Ριζοσπάστης; "Αληθινό είναι ό,τι συμφέρει το λαό"; Ε, κάπως έτσι.

Τι σχέση έχει το ΚΚΕ και ο Ριζοσπάστης με τον Πλάτωνα; Ας μην προτρέχουμε.

Καιρός φέρνει τα λάχανα, καιρός τα παραπούλια... κι ο κολιός τον Αύγουστο...