Τι διαβάζει ο ισραηλινός στρατός;

[φωτογραφία του Παλαιστινιακού Προσφυγικού Καταυλισμού Balata]

Απορίες που έχετε... Τι διαβάζει ο ισραηλινός στρατός; Μα, Deleuze, Guattari (και Debord) και Gregory Bateson!

Αυτά πληροφορούμαστε από το κα-τα-πλη-κτι-κό άρθρο "The Art of War" του Eyal Weizman, ο οποίος είναι αρχιτέκτονας, συγγραφέας και διευθυντής του Κέντρου Αρχιτεκτονικής Έρευνας του Κολλεγίου Γκόλντσμιθ [Λονδίνο]. Το έργο του επικεντρώνεται σε θέματα περιοχών στις οποίες σημειώνονται συγκρούσεις και σε θέματα ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Η μετάφραση του άρθρου που ακολουθεί, ανήκει στον antonymous και είχε δημοσιευθεί στο Indymedia Αθηνών στις 18 Αυγούστου 2006, όπου είχε δημοσιευτεί και η σχετική φωτογραφία. [Παράλειψη του μεταφραστή: το Jesuit Order, που αναφέρει ο διευθυντής του Ερευνητικού Ινστιτούτου Επιχειρησιακής Θεωρίας, δεν είναι παρά το Τάγμα των Ιησουιτών και, φυσικά, ο Μάρκος Αβρίλιος [sic] δεν είναι παρά ο αυτοκράτορας της Ρώμης Μάρκος Αυρήλιος. Όλες οι υπογραμμίσεις και τα links έχουν προστεθεί από εμένα].



Indymedia Αθηνών

Ο Ισραηλινός Στρατός διαβάζει Deleuze και Guattari (και Debord)
για τη μετάφραση, antonymous 2:47πμ, Παρασκευή 18 Αυγούστου 2006

Η Τέχνη Του Πολέμου

του Eyal Weizman*

Η επίθεση που πραγματοποιήθηκε από δυνάμεις των Ισραηλινών "Αμυντικών" Δυνάμεων (IDF) [τα εισαγωγικά στο "Αμυντικών" είναι του μεταφραστή] στην πόλη της Nablus τον Απρίλη του 2002 χαρακτηρίστηκε από τον στρατηγό Aviv Kokhavi, ώς "αντεστραμένη γεωμετρία", όρο που επεξήγησε ώς 'την ανασύνταξη της αστικής κυριαρχίας διαμέσου μιας σειράς μικρών, τακτικών κινήσεις' |1. Κατά τη διάρκεια της μάχης Ισραηλινοί στρατιώτες εκινούντο μέσα στην πόλη μέσω 'υπέργειων τούνελ' εκατοντάδων μέτρων, σχηματισμένων μέσα από πυκνά και κοντινά μεταξύ τους κτισμάτων. Παρόλο που αρκετές χιλιάδες στρατιωτών και Παλαιστινίων ανταρτών κινούνταν ταυτόχρονα μέσα στην πόλη, ήταν σε τέτοιο βαθμό ενσωματωμένοι στον αστικό ιστό που λίγοι θα διακρίνονταν από αέρος. Επιπλέον δε χρησιμοποίησαν τους δρόμους, τα σοκάκια ή τις πλατείες τις πόλης ούτε εξωτερικές πόρτες, εσωτερικές σκάλες ή παράθυρα. Κινήθηκαν οριζόντια διαμέσω τοίχων και κάθετα μέσω των τρυπών που άνοιξαν με εκρήξεις σε ταβάνια και πατώματα. Αυτού το είδους η κίνηση που περιγράφεται από το στρατό ώς 'infestation', επιχειρεί να επαναπροσδιορίσει το μέσα ώς έξω, τον ιδιωτικό εσωτερικό χώρο ώς δημόσιο πέρασμα. Η τακτική του IDF να "περπατάει μέσα από τοίχους" συνεπάγεται μια αντίληψη της πόλης όχι ώς τόπο αλλά ώς το μέσο της πολεμικής επιχείρησης – ένα εύκαμπτο, σχεδόν υγρό μέσο σε αέναη κίνηση.

Οι σύγχρονοι στρατιωτικοί θεωρητικοί είναι τώρα απασχολημένοι με το να επαναπροσδιορίζουν τον αστικό χώρο. Το στοίχημα είναι μεγάλο και περιλαμβάνει έννοιες, όρους και αρχές που καθορίζουν τις στρατιωτικές στρατηγικές και τακτικές. Ο τεράστιος ακαδημαικός χώρος που ο γεωγράφος Stephen Graham έχει αποκαλέσει διεθνή 'σκιώδη κόσμο' των στρατιωτικών αστικών ερευνητικών ινστιτούτων και εκπαιδευτικών κέντρων που έχουν ιδρυθεί προκειμένου να μελετήσουν στρατιωτικές επιχειρήσεις σε πόλεις, θα μπορούσε να παραλληλιστεί με το διεθνές δίκτυο ελιτ αρχιτεκτονικών ακαδημιών. Αλλά σύμφωνα με τον αστικό θεωρητικό Simon Marvin, ο στρατιωτικός-αρχιτεκτονικός 'σκιώδης κόσμος' παράγει αυτή τη στιγμή περισσότερη εντατική και χρηματοδοτούμενη έρευνα από όλα αυτά τα πανεπιστημιακά προγράμματα μαζί, και [το λέει αυτό ο Marvin] γνωρίζοντας σίγουρα για την avant-garde αστική έρευνα που πραγματοποιείται σε αρχιτεκτονικά ινστιτούτα, ειδικά για τον Τρίτο Κόσμο και τις Αφρικανικές πόλεις. Τα βασικά θεωρητικά κείμενα στις στρατιωτικές ακαδημίες και αρχιτεκτονικές σχολές συμπίπτουν σε μεγάλο βαθμό. Πραγματικά, η λίστα των κειμένων προς ανάγνωση στις σύγχρονες στρατιωτικές σχολές περιλαμβάνει κείμενα από το 1968 περίπου (με έμφαση στα έργα των Gilles Deleuze, Félix Guattari και Guy Debord), καθώς και πιό σύγχρονα συγγράματα αστικολογίας, ψυχολογίας, κυβερνητικής, μετα-αποικιακής και μετα-δομικής θεωρίας. Εάν όντως, όπως ισχυρίζονται πολλοί συγγραφείς, ο χώρος για αμφισβήτηση έχει χαθεί εν μέσω της καπιταλιστικής κουλτούρας του τέλους του 20ου αιώνα, ο χώρος αυτός ξαναβρίσκεται, αυτή τη φορά στο στρατό.

Πραγματοποίησα μια συνέντευξη με τον Kokhavi, επικεφαλή της Μονάδας Αλεξιπτωτιστών, που στα 42 θεωρείται ένας από τους πιό πολλά υποσχόμενους νέους αξιωματικούς του IDF (και επικεφαλής της επιχείρησης εκένωσης οικισμών στη Λωρίδα της Γάζας)2. Όπως πολλοί άλλοι αξιωματικοί καριέρας, είχε αφήσει προσωρινά το στρατό για να πάρει πανεπιστημιακό πτυχίο – παρόλο που αρχικά σκόπευε να σπουδάσει αρχιτεκτονική, κατέληξε με πτυχίο φιλοσοφίας από το Hebrew University. Όταν μου εξήγησε τον βασικό κανόνα που διείπε τη μάχη της Nablus, το πιό ενδιαφέρον για εμένα ήταν όχι τόσο η περιγραφή των συμβάντων αυτή καθ'αυτή, όσο ο τρόπος με τον οποίο αντιλαμβανόταν τη ροή της δράσης.

Είπε: 'ο χώρος που κοιτάς αυτή τη στιγμή, το δωμάτιο αυτό που κοιτάς, δεν είναι παρά η αντίληψή σου γι'αυτό. […] Το ερώτημα [για εμάς] είναι, πώς θα αντιληφθείς το σοκάκι; […] Το αντιληφθήκαμε ώς ένα χώρο στον οποίο απαγορεύεται να περπατήσεις από πόρτα σε πόρτα, απαγορεύεται να το διασχίσεις και απαγορεύεται να κοιτάξεις από το παράθυρο, καθώς μας περιμένει ένα όπλο στο σοκάκι και παγίδες στις πόρτες. Αυτό συμβαίνει γιατί ο εχθρός αντιλαμβάνεται το χώρο με ένα κλασσικό, παραδοσιακό τρόπο κι εγώ δε θέλω να ακολουθήσω την αντίληψη αυτή και να πέσω στις παγίδες του. […] Θέλω να τον αιφνιδιάσω! Αυτή είναι η πεμπτουσία του πολέμου. Χρειάζεται να κερδίσω […] Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο επιλέξαμε να μετακινηθούμε διαμέσου των τοίχων. . . Σαν ένα σκουλήκι που τρώει το χώρο μπροστά του για να προχωρήσει, αναδύεται προσωρινά και μετά εξαφανίζεται […]

Είπα στους άνδρες μου, “Φίλοι! […] Αν μέχρι τώρα είχατε συνηθίσει να περπατάτε στους δρόμους και τα πεζοδρόμια, ξεχάστε το! Από εδώ και πέρα θα περπατάμε μέσα από τοίχους!” |2 Η πρόθεση του Kokhavi στη μάχη ήταν να εισέλθει στην πόλη προκειμένου να σκοτώσει μέλη της Παλαιστινιακής Αντίστασης και να ξαναβγεί. Η τρομακτική ευθύτητα των στόχων αυτών, όπως διατυπώθηκαν σε μένα από τον Shimon Naveh, ανώτερο του Kokhavi, είναι μέρος μιας ευρύτερης Ισραηλινής πολιτικής που στοχεύει στο να διαταράσσει την Παλαιστινιακή Αντίσταση τόσο σε πολιτικό όσο και στο στρατιωτικό επίπεδο, με επιλεγμένες δολοφονίες από αέρος και εδάφους.

Εάν πιστεύετε ακόμη, όπως θα ήθελε το IDF, πως η μετακίνηση μέσω τοίχων είναι μια σχετικά ευγενής πολεμική τακτική, τότε η περιγραφή των παρακάτω περιστατικών ίσως να σας αλλάξει τη γνώμη. Στην αρχή, οι στρατιώτες μαζεύονται πίσω από τον τοίχο και μετά, χρησιμοποιόντας εκρηκτικά, τρυπάνια ή σφυριά, κάνουν μια τρύπα αρκετά μεγάλη ώστε να μπορούν να περάσουν. Ακολουθούν χειροβομδίδες λάμψης ή μερικοί τυχαίοι πυροβολισμοί εναντίον δωματίων που συνήθως είναι τα ιδιωτικά σαλονοδωμάτια ανυποψίαστων πολιτών. Όταν οι στρατιώτες περνούν μέσα από τον τοίχο, κλειδώνουν τους πολίτες σε ένα από τα δωμάτια όπου αναγκάζονται να παραμείνουν -συχνά για αρκετές μέρες- όσπου να ολοκληρωθεί η επιχείρηση, συχνά χωρίς νερό, τουαλέτα, φαγητό ή φάρμακα.

Οι πολίτες στην Παλαιστίνη, όπως στο Ιράκ, βιώνουν την αναπάντεχη είσοδο του πολέμου στην πλέον ιδιωτική σφαίρα της ζωής τους, το σπίτι τους, ώς την πλέον τραυματική και ταπεινωτική εμπειρία. Μια παλαιστίνια γυναίκα γνωστή μόνο ώς Aisha, δίνοντας συνέντευξη σε δημοσιογράφο του Palestine Monitor, περιέγραψε την εμπειρία:

“Φανταστείτε το: κάθεστε στο σαλόνι σας, που ξέρετε τόσο καλά. Αυτό είναι το δωμάτιο όπου η οικογένεια βλέπει τηλεόραση το απόγευμα μετά το βραδυνό, και ξαφνικά ο τοίχος εξαφανίζεται με ένα κρότο, το δωμάτιο γεμίζει σκόνη και χαλάσματα και μέσα από τον τοίχο έρχονται οι στρατιώτες, ο ένας μετά τον άλλο, ουρλιάζοντας διαταγές. Δεν έχεις ιδέα αν έχουν έρθει για σένα, αν έχουν έρθει να επιτάξουν το σπίτι σου, ή αν απλά το σπίτι σου βρίσκεται στην διαδρομή τους προς κάπου αλλού. Τα παιδιά ουρλιάζουν, πανικοβάλονται. Είναι δυνατό να διανοηθείτε καν τον τρόμο που βιώνει ένα πεντάχρονο παιδί όταν τέσσερις, έξι, οχτώ, δώδεκα στρατιώτες εμφανίζονται μέσα από τον τοίχο με τα πρόσωπά τους βαμένα μαύρα, τα αυτόματά τους στραμμένα προς όλες τις κατευθύνσεις, κεραίες να βγαίνουν από τα σακίδιά τους κάνοντάς τους να μοιάζουν σαν τεράστια μυρμήγκια;” |3

Ο Naveh, απόστρατος Αξιωματικός, είναι ο διευθυντής του Operational Theory Research Institute (Ερευνητικό Ινστιτούτο Επιχειρησιακής Θεωρίας), το οποίο διδάσκει αξιωματικούς του IDF και άλλων στρατών την 'επιχειρησιακή θεωρία' – που στη στρατιωτική αργκό ορίζεται ώς κάπου ανάμεσα στη στρατηγική και την τακτική. Περιέγραψε το στόχο του ινστιτούτου του, ιδρυθέν το 1996, ώς εξής:

'Είμαστε σαν το Jesuit Order. Προσπαθούμε να μάθουμε και να δείξουμε στους στρατιώτες πώς να σκέφτονται. […] Διαβάζουμε τον Christopher Alexander [ΣτΜ γνωστός άγγλος αρχιτέκτονας], το φαντάζεστε; Διαβάζουμε κείμενα του John Forester και άλλων αρχιτεκτόνων. Διαβάζουμε Gregory Bateson, Clifford Geertz. Οχι εγώ, αλλά οι στρατιώτες και οι στρατηγοί μας καλούνται να σκεφτούν με βάση το υλικό αυτό. Έχουμε ξεκινήσει μια σχολή και πρόγραμμα σπουδών για "επιχειρησιακούς αρχιτέκτονες". |4 Σε μια διάλεξη ο Naveh έδειξε ένα διάγραμα που θυμίζει ένα “τετράγωνο αντίθεσης” που σχηματίζει σενάρια από λογικά σενάρια με βάση δυαδικούς συλλογισμούς αναφερόμενους στο στρατό και τις αντάρτικες επιχειρήσεις. Χρησιμοποιεί συχνά φράσεις όπως 'Διαφορά και Επανάληψη – η Διαλεκτική της Κατασκευής και του Κατασκευάζειν', 'Αμορφες Εχθρικές Οντότητες', 'Μορφοκλασματικές Μανούβρες', 'Ταχύτητα εναντίον Ρυθμών', 'Η Πολεμική Μηχανή Wahabi', 'Μεταμοντέρνοι Αναρχικοί' και 'Νομαδικοί Τρομοκράτες', που συχνά παραπέμπουν στο έργο των Deleuze και Guattari. Οι πολεμικές μηχανές, σύμφωνα με τους φιλοσόφους, είναι πολύμορφες, χαλαρές οργανώσεις που διακρίνονται για την ικανότητά τους να μεταμορφώνονται, σχηματιζόμενες από μικρές ομάδες που χωρίζονται ή ενώνονται μεταξύ τους, ανάλογα με τις συγκυρίες. (Ο Deleuze και ο Guattari γνώριζαν πως το κράτος δύναται να μεταμορφώσει εθελούσια εαυτό σε μια πολεμική μηχανή. Παρόμοια, στη συζήτησή τους πάνω στον 'ομαλό χώρο' υπονοείται πως η επινόηση μπορεί να οδηγήσει στην κυριαρχία).

Ρώτησα τον Naveh γιατί ο Deleuze και ο Guattari είναι τόσο δημοφιλείς στον Ισραηλινό Στρατό. Απάντησε πως 'πολλές από τις έννοιες στο “A Thousand Plateaux” έγιναν εξαιρετικά σημαντικές για εμάς […] επιτρέποντάς μας να εξηγήσουμε σύγχρονες καταστάσεις με τρόπο που πριν δε μπορούσαμε. Αμφισβήτησε τα πρότυπά μας. Πιό σημαντικός ήταν ο διαχωρισμός που πρότεινε μεταξύ "ομαλού" και "ραβδωτού" χώρου [που αντίστοιχουν] στις έννοιες της “πολεμικής μηχανής” και του "κρατικού μηχανισμού". Στο IDF χρησιμοποιούμε πλέον συχνά τον όρο "να ομαλοποιήσουμε τον χώρο" όταν θέλουμε να αναφερθούμε σε μια επιχείρηση που θα πραγματοποιηθεί μέσα στο χώρο σαν αυτός να μην είχε σύνορα. […]

Οι Παλαιστινιακές περιοχές μπορούν πραγματικά να χαρακτηριστούν ώς "ραβδωτές" με την έννοια ότι είναι κλεισμένες από φράχτες, τοίχους, χαντάκια, οδοφράγματα κτλ. |5. Όταν τον ρώτησα εάν η μετακίνηση τοίχων ήταν μερος τέτοιων επιχειρήσεων εξήγησε πως 'στη Nablus το IDF αντιμετώπισε τις αστικές συγκρούσεις ώς ένα πρόβλημα χώρου. [...] Το να ταξιδέψει κανείς διαμέσου των τοίχων είναι μια απλή μηχανικά λύση που συνδέει τη θεωρία με την πράξη.|6

Για να καταλάβει κανείς την τακτική του IDF να μετακινείται διαμέσου Παλαιστινιακών αστικών χώρων, είναι απαραίτητο να καταλάβει πώς αντιλαμβάνονται την γνωστή πλέον τακτική του 'swarming' [ΣτΜ συγκέντρωση σε σμήνος] – ένας όρος που έχει χρησιμοποιηθεί πολάκις στην πολεμική θεωρία από την έναρξη του Αμερικάνικου δόγματος στη μετά τον Ψυχρό Πόλεμο εποχή, γνωστού ώς “Επανάσταση Στις Στρατιωτικές Υποθέσεις”. Η τακτική του swarming υιοθετήθηκε από την Αρχή του swarm στην Τεχνητή Νοημοσύνη, που θεωρεί πως η δυνατότητα για επίλυση προβλημάτων δημιουργείται από την αλληλεπίδραση και επικοινωνία σχετικά απλοϊκών παραγόντων (μυρμήγκια, πουλιά, μέλισσες, στρατιώτες) με λίγο ή και καθόλου κεντρικό έλεγχο. Το swarm απεικονίζει την αρχή της μη-γραμμικής φαινομενικότητας σε χωρικούς, οργανωτικούς και χρονικούς όρους. Η παραδοσιακή τακτική της μανούβρας, χαρακτηριζόμενη από την απλοϊκή Ευκλείδια γεωμετρία, μεταμορφώνεται, σύμφωνα με το στρατό, σε μια πολύπλοκη γεωμετρία που θυμίζει μορφοκλασματικές δομές. Το σχέδιο μάχης αντικαθίσταται από κάτι που ο στρατός, χρησιμοποιόντας μια έκφραση α λα- Foucault ονομάζει “προσέγγιση κουτιού εργαλείων”, όπου διαφορετικές μονάδες λαμβάνουν τα εργαλεία που χρειάζονται για να αντιμετωπίσουν μια σειρά από καταστάσεις και σενάρια αλλά δε μπορούν να προβλέψουν την χρονική αλληλουχία με την οποία τα γεγονότα αυτά θα συμβούν |7.

Naveh:
'Οι επιχειρησιακοί και Τακτικοί επικεφαλείς στηρίζονται ο ένας στον άλλο και μαθαίνουν τα προβλήματα κατασκευάζοντας την ιδέα της μάχης […] η δράση γίνεται γνώση και η γνώση γίνεται δράση. […] Καθώς ένα καθοριστικό αποτέλεσμα δεν είναι εφικτό, το κυρίως όφελος από την επιχείρηση γίνεται τώρα η βελτίωση του ίδιου του συστήματος ώς σύστημα.' |8

Αυτό εξηγεί ίσως την γοητεία που ασκούν στο στρατό τα χωρικά και οργανωτικά μοντέλα που έχουν αναπτυχθεί από θεωρητικούς όπως ο Deleuze και ο Guattari. Πράγματι, όσον αφορά το στρατό, οι αστικές στρατιωτικές επιχειρήσεις είναι η υπέρτατη μορφή μεταμοντέρνας σύγκρουσης. Η πίστη σε ένα λογικά κατασκευασμένο και γραμμικό σχέδιο μάχης χάνεται μέσα στην πολυπλοκότητα της αστικής πραγματικότητας. Οι άμαχοι γίνονται μαχητές και οι μαχητές γίνονται άμαχοι. Η ταυτότητα μπορεί να αλλάξει το ίδιο γρήγορα με το φύλο: η μεταμόρφωση γυναικών σε άνδρες μαχητές μπορεί να συμβεί στον ίδιο χρόνο που χρειάζεται ένας undercover “Αραβοποιημένος” στρατιώτης ή καμουφλαρισμένος Παλαιστίνιος μαχητής για να τραβήξει ένα αυτόματο κάτω από μια φούστα. Για ένα Παλαιστίνιο μαχητή εμπλεκόμενο σε μια τέτοια μάχη, οι Ισραηλινοί φαίνεται σα 'να είναι παντού: πίσω, στα πλάγια, δεξιά κι αριστερά. Πώς να πολεμήσεις έτσι; |9

Η Κριτική θεωρία είναι πλέον κλειδί για τη διδασκαλία και την εκπαίδευση που παρέχει ο Nave. Εξηγεί: 'χρησιμοποιούμε την Κριτική θεωρία κυρίως για να κριτικάρουμε τον ίδιο τον στρατιωτικό θεσμό – τα προκαθορισμένα και βαριά του θεμέλια. Η θεωρία είναι σημαντική για εμάς προκειμένου να καλύψουμε το κενό μεταξύ της υπάρχουσας κατάστασης και το προς τα πού θέλουμε να πάμε. Χωρίς τη θεωρία δε μπορούσαμε να κατανοήσουμε τα διάφορα συμβαίνοντα γύρω μας, που διαφορετικά θα φαίνονταν ασύνδετα μεταξύ τους. […] Επί του παρόντος το Ινστιτούτο έχει καταλυτική επίδραση στο Στρατό, έχει γίνει ένας ανατρεπτικός κόμβος στο εσωτερικό του. Με το να εκπαιδεύσουμε υψηλόβαθμους στρατιωτικούς γεμίσαμε το σύστημα [IDF] με ανατρεπτικούς πράκτορες […] που ρωτάνε ερωτήσεις […] πολλοί από τους ανώτερους δε ντρέπονται να συζητάνε για τον Deleuze ή τον [Bernard] Tschumi.' |10 Τον ρώτησα, γιατί τον Tschumi; Απάντησε: 'Η ιδέα της Αποσύνδεσης στο βιβλίο του Tschumi Αρχιτεκτονική και Αποσύνδεση (1994) έγινε σχετική με το σκοπό μας […] Ο Tschumi είχε μια διαφορετική προσέγγιση στην επιστημολογία – ήθελε να ξεπεράσει την μονοδιάστατη γνώση και την κεντρομόλο σκέψη. Είδε τον κόσμο μέσα από πολλές διαφορετικές κοινωνικές πρακτικές, από ένα συνεχώς μεταβαλόμενο οπτικό πεδίο. Ο Tschumi δημιούργησε μια νέα γραμματική – σχημάτισε τις ιδέες που σχηματίζουν τις σκέψεις μας. |11 Τον ρώτησα τότε, γιατί όχι ο Derrida και η Αποσύνδεση; Απάντησε: 'Ο Derrida είναι ίσως υπερβολικά ασαφής (θεωρητικός) για το κοινό μας. Εχουμε περισσότερα κοινά με τους αρχιτέκτονες: συνδιάζουμε θεωρία και πρακτική. Μπορούμε να διαβάσουμε, μα ξέρουμε παράλληλα πώς να χτίσουμε και να καταστρέψουμε – και μερικές φορές να σκοτώσουμε.' |12

Επιπρόσθετα σε αυτές τις θεωρητικές τοποθετήσεις, ο Naveh αναφέρεται συχνά σε κανονιολογικά στοιχεία της αστικής θεωρίας όπως οι Καταστασιακές πρακτικές του dérive (μέθοδος που περιλαμβάνει την περιπλάνηση μέσα στην πόλη, κάτι που οι Καταστασιακοί χαρακτήρισαν 'ψυχο-γεωγραφία') και του détournement (τη χρησιμοποίηση εγκατελειμένων κτηρίων για χρήση άλλη από αυτή για την οποία είχαν σχεδιαστεί). Φυσικά, οι ιδέες αυτές συνελήφθησαν από τον Guy Debord και άλλα μέλη της Καταστασιακής Διεθνούς προκειμένου να αμφισβητήσουν την αστική ιεραρχία της καπιταλιστικής πόλης και να καταργήσουν τους διαχωρισμούς μεταξύ δημόσιου και ιδιωτικού, του μέσα και του έξω, χρήσης και λειτουργίας, αντικαθιστώντας τον ιδιωτικό χώρο με μια δημόσια επιφάνεια χωρίς σύνορα. Αναφορές στο έργο του Georges Bataille, είτε απευθείας είτε μέσω των γραπτών του Tschumi, επίσης φανερώνουν μια επιθυμία επίθεσης ενάντια στην αρχιτεκτονική και καταστροφής του ορθολογισμού της μεταπολεμικής εποχής, να βγουν από τα αρχιτεκτονικά καλούπια και να απελευθερώσουν τις ανθρώπινες επιθυμίες.

Χωρίς αμφιβολία, η ουμανιστική γνώση -συχνά θεωρούμενη το πιό ισχυρό όπλο ενάντια στον ιμπεριαλισμό- ιδιοποιείται ώς ένα ισχυρό όπλο για τον ίδιο τον ιμπεριαλισμό. Η χρήση της θεωρίας από το στρατό δεν είναι φυσικά κάτι καινούργιο – ένα μακρύ νήμα συνδέει τον Μάρκο Αβρίλιο με τον στρατηγό Patton.

Μελλοντικές στρατιωτικές επιθέσεις εναντίον αστικών χώρων θα είναι ολοένα αφιερωμένες στη χρήση τεχνολογίας που έχει αναπτυχθεί για την “απο-τοιχοποίηση του τοίχου”, για να δανειστούμε μια έκφραση από τον Gordon Matta-Clark. Αυτή εδώ είναι η νέα αντίδραση του στρατιώτη/ αρχιτέκτονα στη λογική των “έξυπνων βομβών”. Οι τελευταίες έχουν προκαλέσει μεγαλύτερο αριθμό θυμάτων απλά λόγω της ψευδαίσθησης της ακρίβειας που δίνει το στρατιωτικό/ πολιτικό κατεστημένο για να δικαιολογήσει τη χρήση εκρηκτικών σε κατοικημένες περιοχές.

Γίνεται εδώ εμφανής μια ακόμη χρήση της θεωρίας ώς ένα υπέρτατο “έξυπνο όπλο”. Η συστηματική χρήση θεωρητικών και τεχνολογικών εννοιών από το στρατό επιζητά την αναδείξει τον πόλεμο ώς απόμακρο, γρήγορο, ευφυή, συναρπαστικό – και οικονομικά εφικτό. Η βία μπορεί τότε να περιγραφεί ώς ανεκτή και μπορεί να ζητηθεί από την κοινή γνώμη να την υποστηρίξει. Ως τέτοια, η ανάπτυξη νέων πολεμικών τεχνολογιών προωθεί το εφεύρημα πως μια στρατιωτική λύση [στο Παλαιστινιακό] είναι εφικτή – σε καταστάσεις όπου είναι το λιγότερο αμφισβητούμενη.

Παρόλου που χρειάζεσαι τον Deleuze για να επιτεθείς στη Nablus, η θεωρία βοήθησε το στρατό να αναδιοργανωθεί προσφέροντας του μια νέα γλώσσα για να μιλήσει στον εαυτό του και σε άλλους. Μια θεωρία 'έξυπνων βομβών' έχει πρακτική και παρεκβατική χρήση, στο να επαναπροσδιορίζει την αστική πολεμική σύρραξη. Η πρακτική ή τακτική λειτουργία, ο βαθμός στον οποίο η θεωρία του Deleuze επηρεάζει πολεμικές τακτικές και μανούβρες εγείρει ερωτήματα σχετικά με τη σύνδεση θεωρίας και πράξης. Η θεωρία έχει προφανώς τη δύναμη να διεγείρει ευαισθησίες, αλλά μπορεί ακόμη να βοηθήσει στην κατανόηση, ανάπτυξη ή και δικαιολόγηση ακόμα ιδεών που αναπτύσσονται ξεχωριστά σε διαφορετικά πεδία γνώσης και με αρκετά διαφορετικές ηθικές βάσεις. Με παρεκβατικούς όρους ο πόλεμος, εάν δεν είναι πόλεμος μέχρις τελικής εξόντωσης, αποτελεί ένα μέσο επικοινωνίας μεταξύ εχθρών. Κάθε στρατιωτική επιχείρηση στοχεύει στο να “πει” κάτι στον εχθρό. Η ορολογία του 'swarming', 'επιλεγμένων δολοφονιών' και 'έξυπνης καταστροφής' βοηθά το στρατό να πει στους εχθρούς του πως έχει τη δυνατότητα να προξενήσει μεγαλύτερη καταστροφή. Οι επιδρομές μπορούν τότε να φανούν ώς μια μετριοπαθής εναλλακτική επιλογή σε σχέση με την καταστροφική δυνατότητα που διαθέτει ο στρατός και που θα χρησιμοποιείσει εάν ο στρατός ξεπεράσει τα “ανεκτά” όρια βίας ή παραβιάσει κάποια άτυπη συμφωνία. Με όρους στρατιωτικής επιχειρησιακής θεωρίας είναι απαραίτητο να μη χρησιμοποιηθεί ποτέ η πλήρης καταστροφική δυνατότητα του στρατού, αλλά να διατηρηθεί η προοπτική της κλιμάκωσης της κτηνωδίας. Διαφορετικά, η απειλή χάνει το νόημά της.

Όταν ο στρατός μιλά για θεωρία στον εαυτό του, φαντάζει σα να είναι έτοιμος να αλλάξει τις οργανωτικές του δομές και θεωρίες. Όταν μιλά για θεωρία στο κοινό, σε ομιλίες, τηλεοπτικές μεταδόσεις και έντυπες ανακοινώσεις, φαίνεται σα να προσπαθεί να μεταδώσει μια εικόνα ενός στρατού πολιτισμένου και εκλεπτυσμένου. Και όταν ο στρατός 'επιτίθεται' (όπως κάθε στρατός) στον εχθρό, η θεωρία μπορεί να γίνει αντιληπτή ώς ένα ιδιαίτερα πειθαναγκαστικό όπλο “σοκ και δέους”. Το μήνυμα είναι:

“Ποτέ δε θα καταλάβεις ούτε καν τι ήταν αυτό που σε σκότωσε”.

* Ο Eyal Weizman είναι αρχιτέκτονας, συγγραφέας και διευθυντής του Κέντρου για Ερευνητική Αρχιτεκτονική στο Goldsmith's College του Λονδίνου. Το έργο του πραγματέυεται ζητήματα ανθρωπίνων δικαιωμάτων και χώρων σε σύγκρουση.

Μια πλήρης εκδοχή του άρθρου αυτού παρουσιάστηκε πρόσφατα στο συνέδριο 'Beyond Bio-politics' στο City University της Νέας Υόρκης και στο αρχιτεκτονικό πρόγραμμα της Μπιενάλε του Sao Paulo. Ενα χειρόγραφο είναι διαθέσιμο στο τεύχος Μαρτίου/ Απριλίου του περιοδικού Radical Philosophy.

1 Quoted in Hannan Greenberg, 'The Limited Conflict: This Is How You Trick Terrorists', in Yediot Aharonot; www.ynet.co.il (23 March 2004)
2 Eyal Weizman interviewed Aviv Kokhavi on 24 September at an Israeli military base near Tel Aviv. Translation from Hebrew by the author; video documentation by Nadav Harel and Zohar Kaniel
3 Sune Segal, 'What Lies Beneath: Excerpts from an Invasion', Palestine Monitor, November, 2002; www.palestinemonitor.org/eyewitness/Westbank/what_lies_beneath_by_sune_segal.html 9 June, 2005
4 Shimon Naveh, discussion following the talk 'Dicta Clausewitz: Fractal Manoeuvre: A Brief History of Future Warfare in Urban Environments', delivered in conjunction with 'States of Emergency: The Geography of Human Rights', a debate organized by Eyal Weizman and Anselm Franke as part of 'Territories Live', B'tzalel Gallery, Tel Aviv, 5 November 2004
5 Eyal Weizman, telephone interview with Shimon Naveh, 14 October 2005
6 Ibid.
7 Michel Foucault's description of theory as a 'toolbox' was originally developed in conjunction with Deleuze in a 1972 discussion; see Gilles Deleuze and Michel Foucault, 'Intellectuals and Power', in Michel Foucault, Language, Counter-Memory, Practice: Selected Essays and Interviews, ed. and intro. Donald F. Bouchard, Cornell University Press, Ithaca, 1980, p. 206
8 Weizman, interview with Naveh
9 Quoted in Yagil Henkin, 'The Best Way into Baghdad', The New York Times, 3 April 2003
10 Weizman, interview with Naveh
11 Naveh is currently working on a Hebrew translation of Bernard Tschumi's Architecture and Disjunction, MIT Press, Cambridge, Mass., 1997.
12 Weizman, interview with Naveh

Πρῶτον μὲν πάντων παρακαλῶ...

Ο κόσμος σύμφωνα με τον Κοσμά Ινδικοπλεύστη

Πρῶτον μὲν πάντων παρακαλῶ τοὺς μέλλοντας ἐντυγχά-

νειν τῇδε τῇ βίβλῳ, ἵνα μετὰ πάσης προσοχῆς καὶ ἐπιμελείας

τὴν ἀνάγνωσιν ποιήσωνται, καὶ μὴ παρέργως αὐτὴν διαδρα-

μεῖν, ἀλλὰ καὶ τοὺς τόπους καὶ τὰ σχήματα καὶ τὰς ἐγκειμένας

ἱστορίας μετὰ πάσης σπουδῆς φιλοπόνως ἀπομάξοιντο.

Κοσμάς Ινδικοπλεύστης, Χριστιανική Τοπογραφία

Από τον Νέο "Αντι-Σημιτισμό" στο Πυρηνικό Ολοκαύτωμα

Το περασμένο σαββατοκύριακο δημοσιεύτηκε στον ιστότοπο του Counterpunch, το ενδιαφέρον άρθρο του Jonathan Cook From the New "Anti-Semitism" to Nuclear Holocaust - How Israel is Engineering the "Clash of Civilizations" [23/24 Σεπτεμβρίου 2006, Από τον Νέο "Αντι-Σημιτισμό" στο Πυρηνικό Ολοκαύτωμα - Πώς το Ισραήλ Απεργάζεται τη "Σύγκρουση των Πολιτισμών", το άρθρο υπάρχει μεταφρασμένο στα ελληνικά σε σελίδα του indymedia Αθηνών].

Ο βρετανός δημοσιογράφος Τζόναθαν Κουκ ζει τα τελευταία πέντε χρόνια στη Ναζαρέτ - την πόλη του Ισραήλ που κατοικείται αποκλειστικά από Άραβες [μουσουλμάνους και
χριστιανούς]- και δηλώνει άθεος.

Στο άρθρο του επιχειρεί μία προσέγγιση στο ζήτημα του νέου "αντι-σημιτισμού", μιας καλοστημένης επιχείρησης του ισραηλινού κράτους και των ισραηλινών λόμπυ στην Ευρώπη και στις ΗΠΑ, που ξεκίνησε το 2002, και έχει ως στόχο τη φίμωση οποιασδήποτε φωνής -κυρίως από τα αριστερά- στρέφεται κατά της πολιτικής του Ισραήλ. Ακολουθούν κάποια χαρακτηριστικά αποσπάσματα από το άρθρο:

Αυτό που διέκρινε το νέο αντισημιτισμό από τον παραδοσιακό αντι-εβραϊκό ρατσισμό του είδους που οδήγησε στα στρατόπεδα συγκέντρωσης της Γερμανίας, έλεγαν οι κήρυκές του, ήταν ότι αυτή τη φορά περιλάμβανε την προοδευτική αριστερά μάλλον αντί για την άκρα δεξιά [...]

Όπως και για τους προδρόμους του, υποστήριζαν οι απολογητές του Ισραήλ, για το τελευταίο κύμα αντισημιτισμού ήταν υπεύθυνα τα Δυτικά προοδευτικά κινήματα [...]

Ο πρώτος στόχος, και πιθανά και ο καλύτερα κατανοητός, ήταν η κατάπνιξη κάθε κριτικής ενάντια στο Ισραήλ, ιδιαίτερα στις ΗΠΑ. Κατά τη διάρκεια του 2003 γινόταν όλο και πιο φανερό σε δημοσιογράφους όπως εγώ ότι τα Αμερικανικά ΜΜΕ, και σύντομα πολλά από τα Ευρωπαϊκά ΜΜΕ, γίνονταν όλο και πιο διστακτικά στο να τυπώνουν ακόμη και την ήπια κριτική του Ισραήλ που συνήθως επέτρεπαν. Έως τη στιγμή που το Ισραήλ ξεκίνησε να επιταχύνει το ρυθμό κατασκευής του τερατώδους τείχους του κατά μήκος της Δυτικής Όχθης την άνοιξη του 2003, οι συντάκτες ήταν απρόθυμοι ακόμη και να αγγίξουν το θέμα [...]

Στη Γαλλία, για παράδειγμα, σε περίεργες αντισημιτικές επιθέσεις δόθηκε πολύ μεγάλη κάλυψη από τα ΜΜΕ: από έναν υψηλόβαθμο ραβίνο ο οποίος μαχαιρώθηκε (μόνος του, όπως αποδείχθηκε αργότερα) μέχρι μια νεαρή Εβραία που δέχθηκε επίθεση σε ένα τρένο από αντισημίτες κακοποιούς (μόνο που, όπως φάνηκε αργότερα, δεν ήταν Εβραία) [...]

Και καταλήγει ο Τζόναθαν Κουκ:

Αντιμέτωπο με τα διαβολικά σχέδια των «Ισλαμιστών φασιστών», όπως αυτών του Ιράν, το πυρηνικό οπλοστάσιο του Ισραήλ – και το πυρηνικό Ολοκαύτωμα που το Ισραήλ μπορεί και φαίνεται έτοιμο να εξαπολύσει – ίσως παρουσιαστούν ως η σωτηρία του πολιτισμένου κόσμου.

Στο ιστότοπο του Counterpunch φιλοξενούνται αρκετά άρθρα του Τζ. Κουκ. Μεταξύ αυτών ξεχωρίζω τα εξής:

Στο άρθρο του, How I Found Myself with the Islamic Fascists [Πώς Βρέθηκα στο Πλευρό των Ισλαμοφασιστών, 11 Αυγούστου], αφού αναφέρει διάφορα "κοινά σημεία" που έχει με τους Βρετανούς -πακιστανικής καταγωγής- που υποτίθεται ότι τον περασμένο Αύγουστο σχεδίαζαν να πλήξουν με κάποια αεροσκάφη αμερικανικές πόλεις ή να τα ανατινάξουν πάνω από τον Ατλαντικό, θέτει το ερώτημα σχετικά με το αν ο αγώνας του Μπους κατά του "ισλαμοφασισμού" δεν αφορά τον πόλεμο κατά της τρομοκρατίας αλλά περισσότερο τη φίμωση όλων εκείνων που αντιτίθενται στους διαρκείς πολέμους της Δύσης κατά της Μέσης Ανατολής.

Ενδιαφέρον παρουσιάζει και το άρθρο του Israeli Myths - Deception as a Way of Life [Ισραηλινοί Μύθοι - Η Εξαπάτηση ως Τρόπος Ζωής, 31 Αυγούστου], στο οποίο αποδομεί όλα τα ψεύδη του ισραηλινού κράτους σχετικά με τον τελευταίο πόλεμο κατά του Λιβάνου.

Περισσότερα άρθρα του Τζόναθαν Κουκ υπάρχουν στην ιστοσελίδα του, όπου θα βρείτε και πληροφορίες για το πρώτο βιβλίο του Blood and Religion: The Unmasking of the Jewish and Democratic State [Αίμα και Θρησκεία: Το Εβραϊκό Δημοκρατικό Κράτος Χωρίς Μάσκα].

Όπως αναφέρει ο ίδιος, το βιβλίο ασχολείται με "μεταχείριση από το Ισραήλ των παλαιστινίων πολιτών του στη διάρκεια της δεύτερης Ιντιφάντα, και τους πραγματικούς λόγους για την πολιτική του εδαφικού διαχωρισμού, την απεμπλοκή του Ισραήλ από τη Λωρίδα της Γάζας και την κατασκευή του Τείχους στη Δυτική Όχθη". Το Ισραήλ, συνεχίζει ο Τζ. Κουκ, εκτιμώντας ότι σύντομα ο παλαιστινιακός πληθυσμός θα είναι μεγαλύτερος του εβραϊκού στο εσωτερικό του Ισραήλ και στα Κατεχόμενα, "αποφάσισε να δημιουργήσει ένα εκτεταμένο κράτος-φρούριο, όπου θα μετράνε μόνον το εβραϊκό αίμα και η εβραϊκή θρησκεία".

Χωρίς [σ]ειρμό

Η φωτογραφία δημοσιεύεται στην πρώτη σελίδα του σημερινού Βήματος. Λίγο πριν από τα εγκαίνια τμήματος της Εγνατίας Οδού. Ασπροβάλτα. Ελλάς. Ευρώπη. Γη.

Η γλυκειά μας πατρίδα μοιάζει με τραίνο που εκτροχιάζεται. Ή, μάλλον, βρίσκεται σε μόνιμη κατάσταση εκτροχιασμού.

Ένας σιδηροδρομικός συρμός που από κάπου έρχεται, κάπου πάει, κάπου βρίσκεται.

Μόνον που, για το τραίνο "Η Ελλάς", κανένας δεν θυμάται το σημείο εκκίνησης, κανένας δεν γνωρίζει τον προορισμό, και -το κυριότερο- κανένας δεν νοιάζεται για το πού βρίσκεται.

"Σκάνδαλα υπήρχαν, αλλά δεν υπάρχουν πια", είχε πει κάποιος ιταλός πολιτικός πριν από τριάντα χρόνια. Προχωρώντας σε μία άλλη ανάγνωση αυτής της ρήσης, μπορούμε να πούμε ότι στην Ελλάδα υπήρχαν σκάνδαλα αλλά δεν υπάρχουν πια, διότι ολόκληρη η ελληνική κοινωνία αποτελεί ένα σκάνδαλο από μόνη της.

Καρτέλ γάλακτος, πολιτικές κουμπουριές, πολιτικές κουμπαριές, δημοσιογραφικές παπαριές, μίζες, στελέχη που τα πιάνουν, βουλευτές με σπόνσορες, ανίδεοι και ανίκανοι άρχοντες [βουλευτές, υπουργοί, δήμαρχοι, νομάρχες, στελέχη του κρατικού μηχανισμού...], τζάμπα μάγκες με τα λεφτά άλλων -τα λεφτά του κράτους, δηλαδή τα λεφτά των ηλιθίων που πληρώνουν φόρους-, διορισμοί, ρουσφέτια, αυθαίρετα... - ο κατάλογος δείχνει ατέλειωτος...

Διαφθορά, λένε. Και ποιος νοιάζεται για τη διαφθορά; Κανείς!

Δηλαδή, ποιος έχει μούτρα να καταγγείλει τη διαφθορά σ' αυτή τη χώρα;

Ο cafe-businessman που πουλάει στο συνοικιακό μαγαζάκι του τον καφέ δυο φορές -και τρεις- ακριβότερα από όσο τον αγοράζει κανείς στο κέντρο του Παρισιού ή του Βερολίνου, θα βγει να καταγγείλει το καρτέλ του γάλακτος;

Ο εστιάτορας που πουλά στον τουρίστα το καταΐφι για μουσακά [συνέβη σε ελληνικό νησί] θα βγει να καταγγείλει το καρτέλ των βιομηχανιών τροφίμων;

Ο -ιδιώτης- ελεύθερος επαγγελματίας [70 με απόδειξη, 50 χωρίς απόδειξη] θα βγει να καταγγείλει τον μιζωμένο εφοριακό;

Ο μιζωμένος κρατικός λειτουργός θα βγει να καταγγείλει το εκπαιδευτικό σύστημα που παράγει στούρνους και τον αναγκάζει [;] να τα ακουμπάει -μαύρα- στους ιδιαιτερατζήδες των παιδιών του;

Ο ιωταχής που σταθμεύει όπου βρει, που οδηγεί μεθυσμένος και έχει τον ΚΟΚ γραμμένο στα παλαιότερα των υποδημάτων του, θα βγει να καταγγείλει την ελλιπή αστυνόμευση;

Ο έμπορος που χλευάζει τον ανάπηρο γιατί ο δεύτερος πληρώνει υπέρογκους φόρους, θα βγει να καταγγείλει τη διαπλοκή εργολάβων-πολιτικών;

Ο φακελάκιας γιατρός θα βγει να καταγγείλει το καρτέλ του φαρμάκου;

Ο εξοχικάκιας με το αυθαίρετο που κλέβει νταμιτζάνα-νταμιτζάνα το κρασί [ολόκληρο το βαρέλι!] του γείτονα, θα βγει να καταγγείλει τον Αλβανό που κλέβει ένα κιλό πατάτες για να φάει;

Ο παραγωγός που καρφώνει στην αστυνομία τους αλλοδαπούς εργάτες για να γλυτώσει τα δεδουλευμένα, θα βγει να διαμαρτυρηθεί για τις τιμές των οπωροκηπευτικών;

Ο μηχανικός-εργολάβος που χτίζει για τον πελάτη 200 τετραγωνικά μέτρα παραπάνω από όσα επιτρέπει ο ΓΟΚ -στα μπετά είναι το κέρδος-, θα βγει να καταγγείλει τη μιζωμένη πολεοδομία;

[Συμπληρώστε τον κατάλογο...]

Σ' αυτή την ελληνική κοινωνία υπάρχει πρόβλημα διαφθοράς; Αυτή η κοινωνία είναι ο ορισμός της διαφθοράς.

Στο σπίτι του κρεμασμένου όχι μόνον δεν μιλάνε για το σκοινί, έχουν ξεχάσει και τον ίδιο τον κρεμασμένο.

Α! Υπάρχει και η άλλη Ελλάδα. Σίγουρα. Μόνον που δεν φαίνεται πουθενά. Εξαφανισμένη. Που χαλάει τη βιτρίνα της ελληνικής κοινωνίας - της κοινωνίας των καρτέλ, των κλικών, των φαμελιών, των κυκλωμάτων, των παρεών, των μιζών, της διαπλοκής... Και, στην κοινωνία του θεάματος, ό,τι δεν φαίνεται δεν υπάρχει!

Λένε πως οι λαοί έχουν τους ηγέτες που τους ταιριάζουν. Και τα τραίνα που βρίσκονται σε μόνιμη κατάσταση εκτροχιασμού έχουν τους μηχανοδηγούς που τους αξίζουν. Τραίνα που δεν βρίσκονται ούτε πάνω στις ράγες, ούτε εκτός αυτών, που δεν έχουν αφετηρία και προορισμό, ώρα αναχώρησης και άφιξης, που κανένας επιβάτης δεν νοιάζεται για όλα αυτά, που δεν νοιάζεται καν για το πού βρίσκεται το τραίνο...

Υπάρχουν, βέβαια, και οι άλλοι επιβάτες. Λίγοι; Πολλοί; Ολοένα και λιγότεροι πάντως...

Οι άλλοι επιβάτες. Οι τρελοί του τραίνου.

Κι όπου τρελός κι η τρέλα του...

Γιατί, όπως είπε κι ο συγγραφέας:

Μόνον τα νεκρά ψάρια κολυμπάνε με το ρεύμα...

Ο Τσάβες μιλά [και] για τον "παγκόσμιο δικτάτορα"

Αποσπάσματα από τη χθεσινή ομιλία του προέδρου της Βενεζουέλας Ούγο Τσάβες στη Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ [δείτε και το σχετικό φιλμάκι εδώ]:

Και ο διάβολος ήρθε εδώ χτες. Χτες ο διάβολος ήρθε εδώ. Ακριβώς εδώ [ο Ούγο Τσάβες σταυροκοπιέται]. Και μυρίζει θειάφι ακόμη και σήμερα.

Χτες, κυρίες και κύριοι, από αυτό το βήμα, ο πρόεδρος των Ηνωμένων Πολιτειών, ο κύριος τον οποίο αποκαλώ διάβολο, ήρθε εδώ, μιλώντας λες και κατείχε τον κόσμο. Πραγματικά. Σαν ιδιοκτήτης του κόσμου. [...]

Ο πρόεδρος των Ηνωμένων Πολιτειών, χτες, μας είπε, ακριβώς εδώ, σ' αυτή την αίθουσα, και σας διαβάζω τα λόγια του: "Όπου κι αν κοιτάξετε, ακούτε εξτρεμιστές να σας λένε ότι μπορείτε να ξεφύγετε από τη φτώχεια και να ανακτήσετε την αξιοπρέπειά σας με τη βία, τον τρόμο και τον μαρτυρικό θάνατο".

Όπου κοιτάξει, βλέπει εξτρεμιστές. [...]

Έχω την αίσθηση, αγαπητέ, παγκόσμιε δικτάτορα, ότι θα ζήσεις τις υπόλοιπες μέρες της ζωής σου μέσα σε εφιάλτες επειδή εμείς οι υπόλοιποι ορθώνουμε το ανάστημά μας, όλοι εκείνοι που ξεσηκώνονται κατά του αμερικάνικου ιμπεριαλισμού, που ζητούν δικαιοσύνη, σεβασμό, εθνική κυριαρχία.

Ναι, μας αποκαλείς εξτρεμιστές, αλλά εμείς ξεσηκωνόμαστε κατά της αυτοκρατορίας, κατά του μοντέλου κυριαρχίας. [...]

Όπως λέει ο Σίλβιο Ροντρίγκες, η εποχή μας γεννά μια [καινούργια] καρδιά. Εμφανίζονται εναλλακτικοί τρόποι σκέψης. Υπάρχουν νέοι που σκέφτονται διαφορετικά. Και αυτό το έχουμε δει σε μία μόλις δεκαετία. Αποδείχθηκε ότι το τέλος της ιστορίας ήταν μια εσφαλμένη υπόθεση, και το ίδιο αποδείχθηκε για την Pax Americana και την εγκαθίδρυση ενός καπιταλιστικού νεοφιλελεύθερου κόσμου. Αποδείχθηκε, ότι αυτό το σύστημα παράγει μόνον φτώχεια.

Κι όλα αυτά εν μέσω αναφορών στο βιβλίο του Τσόμσκυ Ηγεμονία ή Επιβίωση: Η Εκστρατεία των ΗΠΑ για Παγκόσμια Κυριαρχία [στα ελληνικά εκδ. Πατάκη], στον Αριστοτέλη, στον Χίτσκοκ, σε διάφορους ηγέτες της Λατινικής Αμερικής...

Τα αμερικανικά μέσα ενημέρωσης λύσσαξαν, ως συνήθως: "ο αριστερός πρόεδρος", "ο εχθρός της Αμερικής", "ο επιστήθιος φίλος του Κάστρο"...

Και η Κοντολίζα Ράις, όταν της ζητήθηκε από δημοσιογράφους να σχολιάσει τον χαρακτηρισμό του Μπους ως διάβολου, είπε: "Δεν θα δώσω αξία στα σχόλια του προέδρου της Βενεζουέλας για τις Ηνωμένες Πολιτείες. Πιστεύω πως δεν προσήκουν στον αρχηγό ενός κράτους"!

Πιπέρι στο στόμα! Πιπέρι στο στόμα!

[Προσθήκη]

Την Παρασκευή 22-9, ο Ούγο Τσάβες επισκέφθηκε μια εκκλησία στο Χάρλεμ, όπου μεταξύ άλλων αποκάλεσε αλκοολικό τον Τζωρτζ Μπους Β΄ [ήταν κάποτε...], και σατίρισε, με άψογη τεξανή προφορά, τον τρόπο με τον οποίο περπατάει ο πρόεδρος των ΗΠΑ, λέγοντας ότι περπατάει όπως ο Τζων Γουάιν [Γουέιν]. Όπου γουάιν=κρασί.

Οι Αμερικανοί ξαναέγιναν έξαλλοι. Και όχι μόνον οι Αμερικανοί. Στο δελτίο ειδήσεων του Mega, η Όλγα Τρέμη και η Μαρία Καρχιλάκη σχολίαζαν τα όσα είπε ο Τσάβες ενώ στο κάτω μέρος της οθόνης υπήρχε ο τίτλος: "Ντελίριο" Τσάβες κατά Μπους. Γιατί έβαλαν το ντελίριο σε εισαγωγικά; Μάλλον τους φάνηκε λίγο βαρύ τώρα που το κανάλι σοσιαλίζει. [Νόμος είναι το δίκιο του εργάτη, κ.λπ.]

Στο μεταξύ, οι πωλήσεις του βιβλίου του Τσόμσκυ, που κρατούσε ανά χείρας ο Ούγο Τσάβες όταν μιλούσε στη Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ, από το amazon.com εκτοξεύτηκαν στα ύψη...

"Η Κατάληψη" και η αντι-παγκοσμιοποίηση [III]

"Κλεπτοκράτες"! Οχυρωμένη τράπεζα στο κέντρο του Μπουένος Άιρες

Πρώτο μέρος
Δεύτερο μέρος

Το αστείο με το ντοκυμανταίρ των Άβι Λιούις - Ναόμι Κλάιν είναι το γεγονός ότι, όπως παραδέχονται οι ίδιοι στην αρχή της ταινίας, η ιδέα για το γύρισμά του γεννήθηκε όταν διάφοροι οικοδεσπότες talk-show τούς "τάπωναν" λέγοντάς τους πως "σωστά όλα αυτά που λέτε για τις μεγάλες εταιρείες και την παγκοσμιοποίηση, αλλά εσείς τι έχετε να προτείνετε;" Κι έτσι οι καλοί μας ακτιβιστές του κινήματος της αντι-παγκοσμιοποίησης πήγαν στην Αργεντινή για δύο εβδομάδες μετά την εξέγερση του 2001 και αργότερα για οχτώ ολόκληρους μήνες, όταν και γύρισαν το ντοκυμανταίρ.

Και τι το "νέο" ανακάλυψαν στην Αργεντινή; Τα σοβιέτ! Που μετρούσαν ήδη έναν αιώνα ζωής, στη θεωρία και στην πράξη! [Τα μη-μπολσεβίκικα σοβιέτ, που κακώς -κάκιστα!- έχουν συνδεθεί με τον Λένιν και την παρέα του.] Τα σοβιέτ και σχεδόν τίποτε άλλο.

Το πόσο "νέος" ήταν ο εργατικός έλεγχος, που ανακάλυψαν οι δύο ακτιβιστές μας, στην Αργεντινή το 2001, φαίνεται και σε σχετικό δημοσίευμα του περιοδικού Abrecaminos [τ. 1, Δεκέμβριος 2002, σελ. 4]. Το μακρινό 1985, οι εργάτες της Ford Motors Argentina είχαν καταλάβει επί 18 ημέρες το εργοστάσιο και το είχαν διευθύνει με τον καλύτερο τρόπο...

Γιατί στην Αργεντινή εκείνη την περίοδο δεν τελούσαν υπό κατάληψη μόνον εργοστάσια. Οι άνθρωποι είχαν αυτοοργανωθεί σε επίπεδο γειτονιάς με τις Λαϊκές Συνελεύσεις, είχαν καταλάβει σε επίπεδο πάλι γειτονιάς εγκαταλειμένους φούρνους [αλλά και βιομηχανικές αρτοποιίες] και εστιατόρια στα οποία ετοίμαζαν καλό και φτηνό φαγητό για όλους, στο Μπουένος Άιρες είχε καταληφθεί ακόμα και μια εγκαταλειμένη κλινική που προσέφερε ιατροφαρμακευτική περίθαλψη... Τον δύσκολο χειμώνα του 2002 [καλοκαίρι στο βόρειο ημισφαίριο] η αλληλεγγύη και η αλληλοβοήθεια εκφράστηκε με τον καλύτερο τρόπο από τους κατοίκους της Αργεντινής, που σε ποσοστό 50% ήταν άνεργοι ή υποαπασχολούμενοι ["απασχολήσιμοι", που έλεγε κι ο βαφτισιμιός της πριγκιποπούλας], με χαρακτηριστικότερο παράδειγμα το ότι σε όσα νοικοκυριά περίσσευε φαγητό, το έβαζαν σε ταπεράκια και οι Λαϊκές Συνελεύσεις φρόντιζαν να το συγκεντρώσουν και το διανείμουν σε εκείνους που το είχαν ανάγκη.

Για να μην μιλήσουμε για τα παιδιά που πέθαιναν από την πείνα στις βόρειες επαρχίες της Αργεντινής. Της Αργεντινής των 39 εκατομμυρίων κατοίκων και των 50 εκατομμυρίων γελαδιών! Και γι' αυτά τα παιδιά στις αρχές του 2003, μετά από πρωτοβουλία των ρακοσυλλεκτών του Μπουένος Άιρες, συγκεντρώθηκαν τρόφιμα και ρούχα που γέμισαν έναν ολόκληρο σιδηροδρομικό συρμό, το Τραίνο της Αλληλεγγύης, και προωθήθηκαν προς τον βορρά.

[Για όσους ενδιαφέρονται κάποια στοιχεία και συνδέσεις για την κατάσταση που επικρατούσε τότε στην Αργεντινή, από τις κλασικές Θεαμαπάτες & Δικτυώματα της 4ης Δεκεμβρίου 2002:

I cry for you Argentina!

Οι σύντομες «Θεαμαπάτες & Δικτυώματα» της περασμένης εβδομάδας προκάλεσαν την απορία κάποιων φίλων της στήλης. Πώς αλλιώς όμως θα μπορούσα να αναδείξω μία από τις σημαντικότερες ειδήσεις της εποχής μας; Ναι! Στην Αργεντινή υπάρχουν άνθρωποι [παιδιά, γέροντες…] που σήμερα πεθαίνουν από την πείνα. Στην Αργεντινή. Που μέχρι το 1940 είχε μία από τις 5-10 καλύτερες οικονομίες στον πλανήτη…

Άνευ λοιπών σχολίων συνεχίζω και σήμερα την παράθεση ειδήσεων, όπως αυτές έχουν καταγραφεί στις ιστοσελίδες του BBC. [Επειδή όλες είναι στα ισπανικά, όσοι
δεν γνωρίζουν τη γλώσσα, ας καταφύγουν στη μεταφραστική μηχανή,
που βρίσκεται στον ιστότοπο του Otenet, και κάνοντας copy-paste τη διεύθυνση
στο σχετικό παράθυρο θα έχουν μία σχετικά καλή μετάφραση στα αγγλικά ή στα
γαλλικά ή… Όχι ακόμα στα ελληνικά.]

Πείνα: Το αργεντίνικο παράδοξο [αρχική σελίδα αφιερώματος].

Ο υποσιτισμός πλήττει και τους ηλικιωμένους στην Αργεντινή. [Το 34% των Αργεντίνων άνω των 64 ετών δεν παίρνει κανενός είδους σύνταξη. Πολλοί είναι εκείνοι που καταφεύγουν στα νοσοκομεία αφού αντί των 2000 θερμίδων ημερησίως λαμβάνουν μόλις 600 και αν…]

Πεθαίνοντας από πείνα στην Αργεντινή. [Στις βόρειες επαρχίες της χώρας, όπου το 50% του πληθυσμού είναι άνεργοι, το 83% των παιδιών υποφέρει από χρόνιο υποσιτισμό…]

Αργεντινή: το 70% των ανηλίκων είναι φτωχοί. [Το 70% των κάτω των 18 ετών Αργεντίνων ανήκει σε οικογένειες που ζουν κάτω από το επίπεδο της φτώχειας. Πρόκειται για 8,6 εκατομμύρια ανηλίκους…]

Νέοι θάνατοι από πείνα.

Το 53% των Αργεντίνων είναι φτωχοί. [Πρόκειται για 20 εκατομμύρια ανθρώπους… Σύμφωνα με τα επίσημα στατιστικά στοιχεία κάθε μέρα προστίθενται στις τάξεις των φτωχών 16.865 άτομα, δηλαδή 12 άνθρωποι την ώρα φτωχαίνουν…]

Τα παιδιά κάνουν πορεία κατά της φτώχειας.

Πορεία για τη Ζωή.
Πορεία 2.000 χιλιομέτρων για τη ζωή…

Αλλά γι' όλα αυτά και για όλα τα υπόλοιπα ελάχιστα βρήκαν να πουν οι καλοί μας κινηματογραφιστές, που ναι μεν είναι ενάντια στην "κακή" παγκοσμιοποίηση των μεγάλων εταιρειών και των τραπεζών, αλλά είναι υπέρ της "καλής" παγκοσμιοποίησης των... ποιανών; Α! Ίσως αυτού του φαιδρού συνονθυλεύματος που ονομάζεται "κίνημα της αντι-παγκοσμιοποίησης" και το οποίο δεν χρησιμεύει παρά μόνον για να οικοδομηθούν καριέρες "αμφισβητιών" του συστήματος.

Διότι η πόρνη η ιστορία είναι εδώ και διδάσκει. Και όπως οι μπολσεβίκοι θεμελίωσαν την -"κομμουνιστική"- εξουσία τους πάνω στα ερείπια των σοβιέτ και τα πτώματα των συμβουλιακών κομμουνιστών, έτσι και σήμερα κάποιοι ονειρεύονται να αναδειχθούν σε αυτόκλητους εκπροσώπους του ταξικού κινήματος ενάντια στον παλιό καλό καπιταλισμό, που αναδύεται σε μια σειρά χωρών του πλανήτη. Τον παλιό καλό καπιταλισμό που έχει βαφτίσει τη νέα περίοδο επίθεσής του κατά των εργαζομένων "παγκοσμιοποίηση". [Οι καταλήψεις εργοστασίων -και όχι μόνον- στη Λατινική Αμερική ανέρχονται σε εκατοντάδες. Αργεντινή, Βολιβία, Περού, Βενεζουέλα...]

Προς τι όλα αυτά; Θα μπορούσε να ρωτήσει κάποιος. Τι μας ενδιαφέρει το τι συνέβη ή συμβαίνει στην Αργεντινή;

• Στη δεκαετία του 1990, η Αργεντινή ξεπούλησε όλο τον δημόσιο τομέα της [ξέρετε, ιδιωτικοποιήσεις, ανταγωνισμός, "ελεύθερη" αγορά...], για να αντιμετωπίσει το δημόσιο χρέος της. "Ιδιώτες" επενδυτές, κυρίως από την Ισπανία και τη Βόρειο Αμερική, αγόρασαν τα πάντα, κέρδισαν τα πάντα ["όλα για τους μετόχους!"], εγκατέλειψαν τα πάντα όταν ήρθε το πλήρωμα του χρόνου [νέες επενδύσεις, εκσυγχρονισμός δικτύων κ.ο.κ.]. Η Telefonica της Ισπανίας, για παράδειγμα, την οποία κάποιοι στην Ελλάδα προωθούν ως στρατηγικό "ιδιώτη" επενδυτή που θα αγοράσει το 30-35% του ΟΤΕ μέσα στους επόμενους μήνες, τι σχέση είχε με την Αργεντινή;
• Για να αντιμετωπίσει τον πληθωρισμό, ο πρόεδρος της Αργεντινής Κάρλος Μένεμ, κατόπιν υποδείξεων του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου, είχε υιοθετήσει την τεχνητή ισοτιμία "ένα πέσο=ένα δολάριο". Αποτέλεσμα του "ισχυρού" νομίσματος; Καταβαράθρωση των εξαγωγών, άρα και της οικονομίας. Μήπως ξέρετε κάποια χώρα που έχει υιοθετήσει ένα ισχυρό νόμισμα και που οι εισαγωγές της, το πρώτο επτάμηνο του 2006, αυξάνονταν με τετραπλάσιο ρυθμό από εκείνον των εξαγωγών της;
  

The End [?]

"Η Κατάληψη" και η αντι-παγκοσμιοποίηση [II]

"Κλέφτες", "διεφθαρμένοι", "έξω οι τράπεζες". Συνθήματα στην είσοδο μεγάλης τράπεζας στο κέντρο του Μπουένος Άιρες.

Στο πρώτο μέρος αυτού του σημειώματος, είχαμε αναφερθεί στο κινηματογραφικό μέρος του ντοκυμανταίρ των Άβι Λιούις και Ναόμι Κλάιν "Η Κατάληψη", θέτοντας και κάποια ερωτήματα σχετικά με τα όσα οι ακτιβιστές-κινηματογραφιστές αποσιωπούσαν στην ταινία.

Συνεχίζουμε, αρχίζοντας με τα βιογραφικά των Λιούις-Κλάιν και την οικογενειακή τους ιστορία.

Ο Άβι Λιούις είναι, σύμφωνα με τη wikipedia, "τηλεοπτικός δημοσιογράφος και δημιουργός ντοκυμανταίρ". Φοίτησε, λέει, στο "ελίτ ιδιωτικό σχολείο" Upper Canada College. Και πού θέλατε να φοιτήσει ο γιος του Στήβεν Λιούις ενός "καναδού πολιτικού, δημοσιογράφου της τηλεόρασης, διπλωμάτη και ειδικού απεσταλένου του ΟΗΕ στην Αφρική για θέματα HIV/AIDS" και της Μισέλ Λάντσμπεργκ δημοσιογράφου, συγγραφέως, κοινωνικής ακτιβίστριας και φεμινίστριας;

Ο πατέρας του Λιούις έγινε μέλος της Νομοθετικής Συνέλευσης του Οντάριο σε ηλικία μόλις 26 ετών ενώ, επτά χρόνια αργότερα, αναδείχτηκε σε ηγέτη του Νέου Δημοκρατικού Κόμματος του Οντάριο. Μπλα, μπλα, μπλα. Το 1972 "εκκαθάρισε" το κόμμα από μία αριστερή, ριζοσπαστική ομάδα, με το παρατσούκλι "η βάφλα", που "απειλούσε την αξιοπιστία και τη σταθερότητα του κόμματος" και αποτελούσε "κόμμα μέσα στο κόμμα". Μπλα, μπλα, μπλα. Το 1984 διορίστηκε πρέσβης του Καναδά στον ΟΗΕ, όπου παρέμεινε μέχρι το 1988. Την περίοδο 1995-1999 ήταν υποδιευθυντής της UNICEF. Σήμερα εργάζεται ως ειδικός απεσταλμένος του Γενικού Γραμματέα του ΟΗΕ για το HIV/AIDS στην Αφρική. Ίσως να είναι υποψήφιος για το Βραβείο Νόμπελ Ειρήνης το 2007. Πρόεδρος του φιλανθρωπικού Ιδρύματος Στήβεν Λιούις. Μπλα, μπλα, μπλα.

Ο παπούς του Άβι Λιούις, Ντέιβιντ Λιούις [1909-1981], παρουσιάζει μεγαλύτερο ενδιαφέρον. Σπουδές νομικής στο Πανεπιστήμιο ΜακΓκίλλ, υποτροφία Ρόουντς [Rhodes Scholarship, από το όνομα και την κληρονομιά του περίφημου Σέσιλ Ρόουντς - τα "καλύτερα" παιδιά του αγγλοαμερικανικού κατεστημένου, Μπιλ Κλίντον, για παράδειγμα, σπουδάζουν με υποτροφίες Ρόουντς], στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης, δραστήριο μέλος του βρετανικού Εργατικού Κόμματος, γενικός γραμματέας του καναδικού κόμματος Cooperative Commonwealth Federation από το 1936 ως το 1950, δικηγόρος εργατικών ενώσεων, μέλος της καναδικής βουλής [1962-1963 και 1965-1974], εκ των ιδρυτών του -σοσιαλδημοκρατικών τάσεων- Νέου Δημοκρατικού Κόμματος και ηγέτης του την περίοδο 1971-1974. Μπλα, μπλα, μπλα.

Ακόμα πιο ενδιαφέρουσα είναι η καταγωγή του Ντέιβιντ Λιούις. Το επώνυμο της οικογένειάς του πριν αλλάξει σε Lewis ήταν Loch. Ο ίδιος γεννήθηκε στη Ρωσία, γιος εβραίων που ήταν στρατευμένοι στην περίφημη Bund. Η οικογένειά του μετανάστευσε στον Καναδά το 1921.

Η Bund είναι η Γενική Εβραϊκή Εργατική Ένωση της Λιθουανίας, της Πολωνίας και της Ρωσίας, πολιτικό κόμμα που έδρασε σε αρκετές χώρες της Ευρώπης από τη δεκαετία του 1890 ως τη δεκαετία του 1930. Στη μεγάλη τους πλειοψηφία, τα μέλη της Bund ήταν εβραίοι, ενώ η ηγεσία της αποτελούνταν αποκλειστικά από εβραίους. Η Bund αντιτάχθηκε στους μπολσεβίκους στην περίοδο αμέσως μετά την Οκτωβριανή Επανάσταση, όμως στην περίοδο του εμφυλίου μεγάλος αριθμός μπουντιστών πολέμησαν στις τάξεις του Ερυθρού Στρατού. Η Bund γνώρισε εκείνα τα χρόνια διαδοχικές διασπάσεις καθώς η αριστερή τάση και, στη συνέχεια, η κεντρώα προσχώρησαν στο μπολσεβίκικο κόμμα. Η Bund έπαψε να υπάρχει ως ανεξάρτητο κόμμα στη Ρωσία το 1922.

Αυτά τα ολίγα περί της οικογενειακής ιστορίας του Άβι Λιούις.

Η οικογενειακή ιστορία της Ναόμι Κλάιν είναι εξίσου ενδιαφέρουσα και παράλληλη με την οικογενειακή ιστορία των Λιούις.

Ο παπούς της είχε απολυθεί από την εταιρεία Disney στις ΗΠΑ γιατί προσπάθησε να οργανώσει τους εργάτες σε συνδικάτο. Ο πατέρας της Μάικλ, γιατρός στο επάγγελμα, τη δεκαετία του 1960 αρνήθηκε να υπηρετήσει τη στρατιωτική θητεία του στο Βιετνάμ και κατέφυγε στον Καναδά, όπου και η Ναόμι Κλάιν γεννήθηκε το 1970. Η μητέρα της ήταν κινηματογραφίστρια. Η ίδια έγινε διάσημη το 2000, όταν κυκλοφόρησε το βιβλίο της No Logo [ελληνική μετάφραση εκδόσεις Λιβάνη, Αθήνα 2005], που για πολλούς αποτελεί ένα μανιφέστο του κινήματος της αντι-παγκοσμιοποίησης ["Βίβλος των κινημάτων", χαρακτηρίζεται στο site των εκδόσεων Λιβάνη].

Δεν χρειάζεται κάποιο ιδιαίτερο ταλέντο για να αναπλάσει κάποιος την οικογενειακή ιστορία της Κλάιν. Ο παπούς συνδικαλιστής στις ΗΠΑ πριν από τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, ο πατέρας αμφισβητίας της δεκαετίας του 1960. Ποιοι αποτελούσαν την πλειοψηφία των αριστερών συνδικαλιστών πριν από τον πόλεμο στις ΗΠΑ και ποιοι αποτελούσαν τη ραχοκοκαλιά του κινήματος αμφισβήτησης της δεκαετίας του 1960; Άτομα εβραϊκής καταγωγής. Η Ναόμι Κλάιν είναι εβραία, αντισιωνίστρια και αντι-νεοσυντηρητική, ακτιβίστρια του κινήματος της αντιπαγκοσμιοποίησης.

Το ότι το ζεύγος Λιούις-Κλάιν είναι εβραίοι δεν έχει αυτό καθαυτό κάποια ιδιαίτερη σημασία. Αναφέρθηκα επί μακρόν στις οικογενειακές τους ιστορίες για λόγους που θα δούμε στη συνέχεια. Αναφέροντας επίσης ότι άτομα εβραϊκής καταγωγής συμμετείχαν ενεργά αλλά και καθοδηγούσαν μια σειρά πολιτικών οργανώσεων και κινημάτων σοσιαλ-κομμουνιστικών τάσεων δεν υπονοώ ότι αποτελούσαν τμήματα μιας ευρύτερης εβραϊκής συνωμοσίας για τον έλεγχο του πλανήτη. Εξάλλου δεν αποτελεί και κανένα τρομερό μυστικό ότι τα πιο ενεργά μέλη του κομμουνιστικού κινήματος ήταν οι εβραίοι. Όπως δεν αποτελεί και κανένα τρομερό μυστικό το ότι η συντριπτική πλειοψηφία των εβραίων δεν υπήρξαν ποτέ κομμουνιστές. Απλά αυτά είναι ζητήματα που έχουν να κάνουν με τον εκκοσμικευμένο εβραϊκό μεσσιανισμό, και δεν θα μας απασχολήσουν περαιτέρω.

Το συνδικαλιστικό και αμφισβητησιακό πολιτικό παρελθόν των οικογενειών Λιούις-Κλάιν παρουσιάζει ενδιαφέρον εξαιτίας των όσων ο Άβι Λιούις και η Ναόμι Κλάιν αποσιωπούν στον ντοκυμανταίρ τους "Η Κατάληψη".

Στο ντοκυμανταίρ γίνεται συνέχεια λόγος για "εργατικό έλεγχο" και για "εργατικά συμβούλια". Οι δημιουργοί του, ωστόσο, αποφεύγουν οποιαδήποτε περαιτέρω αναφορά σ' αυτούς τους όρους, λες και αποτελούν νεολογισμούς που χρησιμοποιήθηκαν για πρώτη φορά στο κίνημα των καταλήψεων στην Αργεντινή μετά την κρίση του 2001.

Στα τέλη του 2002, ένα αριστερό χιλιάνικο περιοδικό έγραφε, όχι χωρίς κάποια χροιά ζήλειας, ότι στην Αργεντινή βρισκόταν εν εξελίξει μια συζήτηση στην οποία κυριαρχούσαν, μεταξύ άλλων, τα έργα του Μαρξ, της Λούξεμπουργκ, του Λούκατς, του Κορς αλλά και του Καστοριάδη. Οι συνηθισμένες υπερβολές της αριστεράς, θα έλεγε κάποιος. Κάθε άλλο! Η συζήτηση αυτή γινόταν στην Αργεντινή και, υποθέτω, ότι συνεχίζεται. Οι μόνοι που δεν αντιλήφθηκαν ή δεν "αντιλήφθηκαν" τίποτε από αυτή τη συζήτηση ήταν οι καλοί μας κινηματογραφιστές. Γιατί;

Η λέξη σοβιέτ σάς λέει κάτι; Όχι όπως την κατάντησαν οι μπολσεβίκοι με τα "ανώτατα σοβιέτ" τους και τις "σοβιετικές δημοκρατίες" τους, αλλά με την αρχική έννοια της λέξης. Σοβιέτ λοιπόν είναι το εργατικό συμβούλιο. Ο όρος μετράει έναν αιώνα ζωής, από την εποχή της Ρώσικης Επανάστασης του 1905, όταν ο αναρχικός, παρακαλώ, Βολίν δημιούργησε το πρώτο σοβιέτ στην Αγία Πετρούπολη. Τα σοβιέτ, δηλαδή τα εργατικά συμβούλια, αναβίωσαν με την επανάσταση του Φεβρουαρίου του 1917, μόνον που σιγά-σιγά πέρασαν υπό τον έλεγχο των μπολσεβίκων, αφού εκείνο το καθήκι ο Λένιν ["ανθρώπαρο" τον είχε χαρακτηρίσει κάποτε ο Λεωνίδας Κύρκος] κατέβασε τη "γραμμή" με το σύνθημα "Όλη η εξουσία στα σοβιέτ". Βέβαια, εκείνο που απασχολούσε τον Λένιν δεν ήταν ο εργατικός έλεγχος και τα εργατικά συμβούλια, αλλά ο έλεγχος των εργατικών συμβουλίων. Όπως θα περίμενε κανείς, μετά την "επανάσταση" [ψιλο-πραξικόπημα ήταν, αλλά ας μην το κάνουμε θέμα...] του Οκτωβρίου του 1917 όσα εργατικά συμβούλια [σοβιέτ] δεν βρίσκονταν υπό τον έλεγχο των μπολσεβίκων και των συμμάχων τους διαλύθηκαν δια της βίας. Ο όρος τελικά κατάντησε όπως κατάντησε. [Ο Βολίν έγραψε και ένα εξαιρετικό βιβλίο για τις επαναστάσεις στη Ρωσία, που είχε κυκλοφορήσει μεταφρασμένο στα ελληνικά το 1975 με τίτλο Η Άγνωστη Επανάσταση (εκδ. Διεθνής Βιβλιοθήκη, μετ. Σεραφείμ Ζάκκας.]

Οπότε, ρωτάω κι εγώ, ο αφελής: Γνώριζαν ή δεν γνώριζαν οι Λιούις-Κλάιν ότι τα "εργατικά συμβούλια" της Αργεντινής στις αρχές του 21ου αιώνα δεν αποτελούσαν παρά αναβίωση των μη μπολσεβίκικων σοβιέτ της Ρωσίας των αρχών του 20ου αιώνα; Με τέτοιες οικογενειακές ιστορίες, με τέτοιες σπουδές, με τέτοιο παρελθόν δράσης, οι καλοί μας κινηματογραφιστές και "ακτιβιστές του κινήματος της αντι-παγκοσμιοποίησης" δεν ήξεραν τι είναι το "εργατικό συμβούλιο"; Ελάτε τώρα!

Όταν στην Αργεντινή όλοι μιλούσαν για σοβιέτ, οι καλοί κινηματογραφιστές μας... κοιτούσαν το φεγγάρι. Δημοσίευμα του -τροτσκιστικών τάσεων- περιοδικού El Militante [Σεπτέμβριος 2002, σελ. 4] σχολιάζει τον τρόμο που προκαλούσαν οι Λαϊκές Συνελεύσεις ["σοβιέτ σε εμβρυακή κατάσταση"] σε μερίδα του τύπου, και κάνει και μια ιστορική αναδρομή στα σοβιέτ της Ρωσίας.

Όπως δεν ήξεραν και τίποτα για τη στρατιωτική χούντα που κυβέρνησε την Αργεντινή από το 1975 ως το 1983... Τη χούντα του στρατηγού Βιντέλα. Εκείνην ντε, που η σοβιετία αλλά και το Κομμουνιστικό Κόμμα Ελλάδας χαρακτήριζε ως "κεντρώα". Ναι, μα την αλήθεια! Γι' αυτό και οι καλοί μας ακτιβιστές πέρασαν, στην αρχή του ντοκυμανταίρ, από τις κυβερνήσεις των Περόν κατευθείαν σε εκείνες του Κάρλος Μένεμ. Τι έγινε επί Βιντέλα; Τίποτα το "σπουδαίο". Το εξωτερικό χρέος της Αργεντινής δεκαπλασιάστηκε μέσα σε μόλις επτά χρόνια! Και τότε δεν έκανε κουμάντο στην οικονομία της χώρας ούτε η Παγκόσμια Τράπεζα ούτε το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο. Οπότε... Α! Επί χούντας δολοφονήθηκαν και εξαφανίστηκαν περί τα 25.000 άτομα. Όχι δεν πρόκειται για λάθος. Εικοσιπέντε χιλιάδες άνθρωποι! Η αφρόκρεμα της Αργεντινής. Συνδικαλιστές, φοιτητές, καθηγητές, δάσκαλοι, διανοούμενοι. Μια ολόκληρη γενιά ξεκληρισμένη από την "κεντρώα" χούντα. Οι καλοί μας ακτιβιστές αναφέρουν μόνον μία φορά τη στρατιωτική δικτατορία, προς το τέλος της ταινίας, όταν κάνουν λόγο για τις Μητέρες της Πλατείας του Μάη ["ακτιβίστριες των ανθρωπίνων δικαιωμάτων", τις χαρακτηρίζουν], τις μητέρες των εξαφανισμένων και δολοφονημένων που διαδήλωναν κάθε εβδομάδα, από τις αρχές ήδη της χούντας, μπροστά στο προεδρικό μέγαρο του Μπουένος Άιρες, ζητώντας να μάθουν τι είχαν απογίνει τα παιδιά τους... "Ακτιβίστριες"...

Συνεχίζεται...

Μια -αρχαιοελληνική- "νύχτα" στη Χιλή

"... για εκείνους που μαζεύουν τα σταφύλια και για εκείνους που κοιτάζουν από το βουνό τον μακρινό ορίζοντα..."

Τη νύχτα του θριάμβου του Αλλιέντε [...] όταν επέστρεψα στο σπίτι μου βάλθηκα να διαβάζω τους έλληνες κλασικούς. "Ας γίνει το θέλημα του Θεού" μονολόγησα. "Εγώ θα ξαναδιαβάσω τους Έλληνες". Άρχισα με τον Όμηρο, όπως προστάζει η παράδοση, και συνέχισα με τον Θαλή τον Μιλήσιο, τον Ξενοφάνη τον Κολοφώνιο, τον Αλκμέωνα τον Κροτωνιάτη και τον Ζήνωνα τον Ελεάτη (τι καλός που ήταν!), κι ύστερα σκότωσαν ένα στρατηγό ευνοϊκά διακείμενο προς τον Αλιέντε και η Χιλή αποκατέστησε τις διπλωματικές της σχέσεις με την Κούβα και η εθνική απογραφή κατέγραψε συνολικά 8.884.768 Χιλιανούς και στην τηλεόραση άρχισαν να προβάλλουν το σίριαλ Δικαίωμα στη ζωή, κι εγώ διάβασα τον Τυρταίο τον Σπαρτιάτη και τον Αρχίλοχο τον Πάριο και τον Σόλωνα τον Αθηναίο και τον Ιππώνακτα τον Εφέσιο και τον Στησίχορο από την Ιμέρα και τη Σαπφώ από τη Λέσβο και τον Θέογνι από τα Μέγαρα και τον Ανακρέοντα από την Τέω και τον Πίνδαρο τον Θηβαίο (από τους αγαπημένους μου), και η κυβέρνηση εθνικοποίησε το χαλκό και ύστερα το νίτρο και το σίδηρο και ο Πάμπλο Νερούδα διακρίθηκε με το Βραβείο Νόμπελ και ο Ντίας Κασανουέβα με το Εθνικό Βραβείο Λογοτεχνίας και ο Φιντέλ Κάστρο επισκέφτηκε τη χώρα και πολλοί νόμισαν πως θα έμενε εδώ για πάντα και σκότωσαν τον πρώην χριστιανοδημοκράτη υπουργό Πέρες Σουχόβικ και ο Λαφουρκάδε εξέδωσε το Λευκό περιστεράκι κι εγώ του έκανα μια καλή κριτική, ένα σχόλιο διθυραμβικό σχεδόν, μολονότι κατά βάθος ήξερα ότι ήταν ένα μυθιστόρημα που δεν άξιζε τίποτα, και διοργανώθηκε η πρώτη πορεία "Διαμαρτυρίας της Κατσαρόλας" εναντίον του Αλιέντε, κι εγώ διάβασα τον Αισχύλο και τον Σοφοκλή και τον Ευριπίδη, όλες τις τραγωδίες, και τον Αλκαίο τον Λέσβιο και τον Αίσωπο και τον Ησίοδο και τον Ηρόδοτο (που είναι μάλλον Τιτάνας κι όχι άνθρωπος), και στη Χιλή ακολούθησαν η πενία και ο πληθωρισμός και η μαύρη αγορά και οι μακριές ουρές για να εξασφαλίσει κανείς φαγητό και η Αγροτική Μεταρρύθμιση απαλλοτρίωσε το τσιφλίκι του Φέργουελ και πολλά άλλα τσιφλίκια και ιδρύθηκε η Εθνική Γραμματείας για τη Γυναίκα και ο Αλιέντε επισκέφθηκε το Μεξικό και τη Συνέλευση των Ηνωμένων Εθνών στη Νέα Υόρκη και ξέσπασαν ταραχές κι εγώ διάβασα τον Θουκυδίδη, τους μακροχρόνιους πολέμους του Θουκυδίδη, για τα ποτάμια και τα λαγκάδια, για τους αέρηδες και τα οροπέδια που διατρέχουν τις μαυρισμένες από το χρόνο σελίδες, και για τους άντρες του Θουκυδίδη, για τους ένοπλους άντρες του Θουκυδίδη αλλά και για τους άοπλους, για εκείνους που μαζεύουν τα σταφύλια και για εκείνους που κοιτάζουν από το βουνό τον μακρινό ορίζοντα, αυτό τον ορίζοντα στον οποίο βρισκόμουν χαμένος ανάμεσα σε εκατομμύρια άλλα πλάσματα, περιμένοντας να γεννηθώ, διάβασα γι' αυτό τον ορίζοντα που κοίταξε ο Θουκυδίδης και που μέσα του έτρεμα κι εγώ, διάβασα και τον Δημοσθένη και τον Μένανδρο και τον Αριστοτέλη και τον Πλάτωνα (που είναι πάντα ωφέλιμος), και έγιναν απεργίες και κάποιος συνταγματάρχης ενός συντάγματος τεθωρακισμένων δοκίμασε να κάνει πραξικόπημα και κάποιος κάμεραμαν κινηματογράφησε τον ίδιο του το θάνατο και ύστερα σκότωσαν τον ναυτικό υπασπιστή του Αλιέντε και ακολούθησαν αναταραχές, λοιδορίες, οι Χιλιανοί βλασφημούσαν, ζωγράφιζαν τους τοίχους και ύστερα σχεδόν μισό εκατομμύριο άνθρωποι παρέλασαν σε μια μεγάλη διαδήλωση υποστήριξης στον Αλιέντε και ύστερα ήρθε το πραξικόπημα, η ανταρσία του στρατού, και βομβάρδισαν το Λα Μονέδα και όταν σταμάτησε ο βομβαρδισμός ο πρόεδρος αυτοκτόνησε και όλα τελείωσαν.

Τότε εγώ έμεινα ασάλευτος, με το δάχτυλο στη σελίδα που διάβαζα και σκέφτηκα: Τι γαλήνη! Σηκώθηκα και πρόβαλα στο παράθυρο: τι σιωπή! [...]
Οι μέρες που ακολούθησαν ήταν αρκετά ήρεμες κι εγώ είχαν κουραστεί να διαβάζω τόσους Έλληνες. Έτσι ξανάπιασα τη χιλιάνικη λογοτεχνία.

Ρομπέρτο Μπολάνιο

Από το ενδιαφέρον μυθιστόρημα του χιλιάνου Ρομπέρτο Μπολάνιο [1953-2003], Τελευταία Νύχτα στη Χιλή [μετ. Χριστίνα Θεοδωροπούλου, εκδ. Μεταίχμιο, Αθήνα 2004, σελ. 102-107], όπου ο Σεμπαστιάν Ουρούτια Λακρουά, ιερέας -και μέλος του Opus Dei-, κριτικός της λογοτεχνίας και μέτριος ποιητής, μέλος της χιλιάνικης διανόησης, ανακεφαλαιώνει τα σημαντικότερα γεγονότα της ζωής του, μια νύχτα που πιστεύει πως θα 'ναι η τελευταία της ζωής του. [Οι υπογραμμίσεις δικές μου.]