"Η Κατάληψη" και η αντι-παγκοσμιοποίηση [II]

"Κλέφτες", "διεφθαρμένοι", "έξω οι τράπεζες". Συνθήματα στην είσοδο μεγάλης τράπεζας στο κέντρο του Μπουένος Άιρες.

Στο πρώτο μέρος αυτού του σημειώματος, είχαμε αναφερθεί στο κινηματογραφικό μέρος του ντοκυμανταίρ των Άβι Λιούις και Ναόμι Κλάιν "Η Κατάληψη", θέτοντας και κάποια ερωτήματα σχετικά με τα όσα οι ακτιβιστές-κινηματογραφιστές αποσιωπούσαν στην ταινία.

Συνεχίζουμε, αρχίζοντας με τα βιογραφικά των Λιούις-Κλάιν και την οικογενειακή τους ιστορία.

Ο Άβι Λιούις είναι, σύμφωνα με τη wikipedia, "τηλεοπτικός δημοσιογράφος και δημιουργός ντοκυμανταίρ". Φοίτησε, λέει, στο "ελίτ ιδιωτικό σχολείο" Upper Canada College. Και πού θέλατε να φοιτήσει ο γιος του Στήβεν Λιούις ενός "καναδού πολιτικού, δημοσιογράφου της τηλεόρασης, διπλωμάτη και ειδικού απεσταλένου του ΟΗΕ στην Αφρική για θέματα HIV/AIDS" και της Μισέλ Λάντσμπεργκ δημοσιογράφου, συγγραφέως, κοινωνικής ακτιβίστριας και φεμινίστριας;

Ο πατέρας του Λιούις έγινε μέλος της Νομοθετικής Συνέλευσης του Οντάριο σε ηλικία μόλις 26 ετών ενώ, επτά χρόνια αργότερα, αναδείχτηκε σε ηγέτη του Νέου Δημοκρατικού Κόμματος του Οντάριο. Μπλα, μπλα, μπλα. Το 1972 "εκκαθάρισε" το κόμμα από μία αριστερή, ριζοσπαστική ομάδα, με το παρατσούκλι "η βάφλα", που "απειλούσε την αξιοπιστία και τη σταθερότητα του κόμματος" και αποτελούσε "κόμμα μέσα στο κόμμα". Μπλα, μπλα, μπλα. Το 1984 διορίστηκε πρέσβης του Καναδά στον ΟΗΕ, όπου παρέμεινε μέχρι το 1988. Την περίοδο 1995-1999 ήταν υποδιευθυντής της UNICEF. Σήμερα εργάζεται ως ειδικός απεσταλμένος του Γενικού Γραμματέα του ΟΗΕ για το HIV/AIDS στην Αφρική. Ίσως να είναι υποψήφιος για το Βραβείο Νόμπελ Ειρήνης το 2007. Πρόεδρος του φιλανθρωπικού Ιδρύματος Στήβεν Λιούις. Μπλα, μπλα, μπλα.

Ο παπούς του Άβι Λιούις, Ντέιβιντ Λιούις [1909-1981], παρουσιάζει μεγαλύτερο ενδιαφέρον. Σπουδές νομικής στο Πανεπιστήμιο ΜακΓκίλλ, υποτροφία Ρόουντς [Rhodes Scholarship, από το όνομα και την κληρονομιά του περίφημου Σέσιλ Ρόουντς - τα "καλύτερα" παιδιά του αγγλοαμερικανικού κατεστημένου, Μπιλ Κλίντον, για παράδειγμα, σπουδάζουν με υποτροφίες Ρόουντς], στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης, δραστήριο μέλος του βρετανικού Εργατικού Κόμματος, γενικός γραμματέας του καναδικού κόμματος Cooperative Commonwealth Federation από το 1936 ως το 1950, δικηγόρος εργατικών ενώσεων, μέλος της καναδικής βουλής [1962-1963 και 1965-1974], εκ των ιδρυτών του -σοσιαλδημοκρατικών τάσεων- Νέου Δημοκρατικού Κόμματος και ηγέτης του την περίοδο 1971-1974. Μπλα, μπλα, μπλα.

Ακόμα πιο ενδιαφέρουσα είναι η καταγωγή του Ντέιβιντ Λιούις. Το επώνυμο της οικογένειάς του πριν αλλάξει σε Lewis ήταν Loch. Ο ίδιος γεννήθηκε στη Ρωσία, γιος εβραίων που ήταν στρατευμένοι στην περίφημη Bund. Η οικογένειά του μετανάστευσε στον Καναδά το 1921.

Η Bund είναι η Γενική Εβραϊκή Εργατική Ένωση της Λιθουανίας, της Πολωνίας και της Ρωσίας, πολιτικό κόμμα που έδρασε σε αρκετές χώρες της Ευρώπης από τη δεκαετία του 1890 ως τη δεκαετία του 1930. Στη μεγάλη τους πλειοψηφία, τα μέλη της Bund ήταν εβραίοι, ενώ η ηγεσία της αποτελούνταν αποκλειστικά από εβραίους. Η Bund αντιτάχθηκε στους μπολσεβίκους στην περίοδο αμέσως μετά την Οκτωβριανή Επανάσταση, όμως στην περίοδο του εμφυλίου μεγάλος αριθμός μπουντιστών πολέμησαν στις τάξεις του Ερυθρού Στρατού. Η Bund γνώρισε εκείνα τα χρόνια διαδοχικές διασπάσεις καθώς η αριστερή τάση και, στη συνέχεια, η κεντρώα προσχώρησαν στο μπολσεβίκικο κόμμα. Η Bund έπαψε να υπάρχει ως ανεξάρτητο κόμμα στη Ρωσία το 1922.

Αυτά τα ολίγα περί της οικογενειακής ιστορίας του Άβι Λιούις.

Η οικογενειακή ιστορία της Ναόμι Κλάιν είναι εξίσου ενδιαφέρουσα και παράλληλη με την οικογενειακή ιστορία των Λιούις.

Ο παπούς της είχε απολυθεί από την εταιρεία Disney στις ΗΠΑ γιατί προσπάθησε να οργανώσει τους εργάτες σε συνδικάτο. Ο πατέρας της Μάικλ, γιατρός στο επάγγελμα, τη δεκαετία του 1960 αρνήθηκε να υπηρετήσει τη στρατιωτική θητεία του στο Βιετνάμ και κατέφυγε στον Καναδά, όπου και η Ναόμι Κλάιν γεννήθηκε το 1970. Η μητέρα της ήταν κινηματογραφίστρια. Η ίδια έγινε διάσημη το 2000, όταν κυκλοφόρησε το βιβλίο της No Logo [ελληνική μετάφραση εκδόσεις Λιβάνη, Αθήνα 2005], που για πολλούς αποτελεί ένα μανιφέστο του κινήματος της αντι-παγκοσμιοποίησης ["Βίβλος των κινημάτων", χαρακτηρίζεται στο site των εκδόσεων Λιβάνη].

Δεν χρειάζεται κάποιο ιδιαίτερο ταλέντο για να αναπλάσει κάποιος την οικογενειακή ιστορία της Κλάιν. Ο παπούς συνδικαλιστής στις ΗΠΑ πριν από τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, ο πατέρας αμφισβητίας της δεκαετίας του 1960. Ποιοι αποτελούσαν την πλειοψηφία των αριστερών συνδικαλιστών πριν από τον πόλεμο στις ΗΠΑ και ποιοι αποτελούσαν τη ραχοκοκαλιά του κινήματος αμφισβήτησης της δεκαετίας του 1960; Άτομα εβραϊκής καταγωγής. Η Ναόμι Κλάιν είναι εβραία, αντισιωνίστρια και αντι-νεοσυντηρητική, ακτιβίστρια του κινήματος της αντιπαγκοσμιοποίησης.

Το ότι το ζεύγος Λιούις-Κλάιν είναι εβραίοι δεν έχει αυτό καθαυτό κάποια ιδιαίτερη σημασία. Αναφέρθηκα επί μακρόν στις οικογενειακές τους ιστορίες για λόγους που θα δούμε στη συνέχεια. Αναφέροντας επίσης ότι άτομα εβραϊκής καταγωγής συμμετείχαν ενεργά αλλά και καθοδηγούσαν μια σειρά πολιτικών οργανώσεων και κινημάτων σοσιαλ-κομμουνιστικών τάσεων δεν υπονοώ ότι αποτελούσαν τμήματα μιας ευρύτερης εβραϊκής συνωμοσίας για τον έλεγχο του πλανήτη. Εξάλλου δεν αποτελεί και κανένα τρομερό μυστικό ότι τα πιο ενεργά μέλη του κομμουνιστικού κινήματος ήταν οι εβραίοι. Όπως δεν αποτελεί και κανένα τρομερό μυστικό το ότι η συντριπτική πλειοψηφία των εβραίων δεν υπήρξαν ποτέ κομμουνιστές. Απλά αυτά είναι ζητήματα που έχουν να κάνουν με τον εκκοσμικευμένο εβραϊκό μεσσιανισμό, και δεν θα μας απασχολήσουν περαιτέρω.

Το συνδικαλιστικό και αμφισβητησιακό πολιτικό παρελθόν των οικογενειών Λιούις-Κλάιν παρουσιάζει ενδιαφέρον εξαιτίας των όσων ο Άβι Λιούις και η Ναόμι Κλάιν αποσιωπούν στον ντοκυμανταίρ τους "Η Κατάληψη".

Στο ντοκυμανταίρ γίνεται συνέχεια λόγος για "εργατικό έλεγχο" και για "εργατικά συμβούλια". Οι δημιουργοί του, ωστόσο, αποφεύγουν οποιαδήποτε περαιτέρω αναφορά σ' αυτούς τους όρους, λες και αποτελούν νεολογισμούς που χρησιμοποιήθηκαν για πρώτη φορά στο κίνημα των καταλήψεων στην Αργεντινή μετά την κρίση του 2001.

Στα τέλη του 2002, ένα αριστερό χιλιάνικο περιοδικό έγραφε, όχι χωρίς κάποια χροιά ζήλειας, ότι στην Αργεντινή βρισκόταν εν εξελίξει μια συζήτηση στην οποία κυριαρχούσαν, μεταξύ άλλων, τα έργα του Μαρξ, της Λούξεμπουργκ, του Λούκατς, του Κορς αλλά και του Καστοριάδη. Οι συνηθισμένες υπερβολές της αριστεράς, θα έλεγε κάποιος. Κάθε άλλο! Η συζήτηση αυτή γινόταν στην Αργεντινή και, υποθέτω, ότι συνεχίζεται. Οι μόνοι που δεν αντιλήφθηκαν ή δεν "αντιλήφθηκαν" τίποτε από αυτή τη συζήτηση ήταν οι καλοί μας κινηματογραφιστές. Γιατί;

Η λέξη σοβιέτ σάς λέει κάτι; Όχι όπως την κατάντησαν οι μπολσεβίκοι με τα "ανώτατα σοβιέτ" τους και τις "σοβιετικές δημοκρατίες" τους, αλλά με την αρχική έννοια της λέξης. Σοβιέτ λοιπόν είναι το εργατικό συμβούλιο. Ο όρος μετράει έναν αιώνα ζωής, από την εποχή της Ρώσικης Επανάστασης του 1905, όταν ο αναρχικός, παρακαλώ, Βολίν δημιούργησε το πρώτο σοβιέτ στην Αγία Πετρούπολη. Τα σοβιέτ, δηλαδή τα εργατικά συμβούλια, αναβίωσαν με την επανάσταση του Φεβρουαρίου του 1917, μόνον που σιγά-σιγά πέρασαν υπό τον έλεγχο των μπολσεβίκων, αφού εκείνο το καθήκι ο Λένιν ["ανθρώπαρο" τον είχε χαρακτηρίσει κάποτε ο Λεωνίδας Κύρκος] κατέβασε τη "γραμμή" με το σύνθημα "Όλη η εξουσία στα σοβιέτ". Βέβαια, εκείνο που απασχολούσε τον Λένιν δεν ήταν ο εργατικός έλεγχος και τα εργατικά συμβούλια, αλλά ο έλεγχος των εργατικών συμβουλίων. Όπως θα περίμενε κανείς, μετά την "επανάσταση" [ψιλο-πραξικόπημα ήταν, αλλά ας μην το κάνουμε θέμα...] του Οκτωβρίου του 1917 όσα εργατικά συμβούλια [σοβιέτ] δεν βρίσκονταν υπό τον έλεγχο των μπολσεβίκων και των συμμάχων τους διαλύθηκαν δια της βίας. Ο όρος τελικά κατάντησε όπως κατάντησε. [Ο Βολίν έγραψε και ένα εξαιρετικό βιβλίο για τις επαναστάσεις στη Ρωσία, που είχε κυκλοφορήσει μεταφρασμένο στα ελληνικά το 1975 με τίτλο Η Άγνωστη Επανάσταση (εκδ. Διεθνής Βιβλιοθήκη, μετ. Σεραφείμ Ζάκκας.]

Οπότε, ρωτάω κι εγώ, ο αφελής: Γνώριζαν ή δεν γνώριζαν οι Λιούις-Κλάιν ότι τα "εργατικά συμβούλια" της Αργεντινής στις αρχές του 21ου αιώνα δεν αποτελούσαν παρά αναβίωση των μη μπολσεβίκικων σοβιέτ της Ρωσίας των αρχών του 20ου αιώνα; Με τέτοιες οικογενειακές ιστορίες, με τέτοιες σπουδές, με τέτοιο παρελθόν δράσης, οι καλοί μας κινηματογραφιστές και "ακτιβιστές του κινήματος της αντι-παγκοσμιοποίησης" δεν ήξεραν τι είναι το "εργατικό συμβούλιο"; Ελάτε τώρα!

Όταν στην Αργεντινή όλοι μιλούσαν για σοβιέτ, οι καλοί κινηματογραφιστές μας... κοιτούσαν το φεγγάρι. Δημοσίευμα του -τροτσκιστικών τάσεων- περιοδικού El Militante [Σεπτέμβριος 2002, σελ. 4] σχολιάζει τον τρόμο που προκαλούσαν οι Λαϊκές Συνελεύσεις ["σοβιέτ σε εμβρυακή κατάσταση"] σε μερίδα του τύπου, και κάνει και μια ιστορική αναδρομή στα σοβιέτ της Ρωσίας.

Όπως δεν ήξεραν και τίποτα για τη στρατιωτική χούντα που κυβέρνησε την Αργεντινή από το 1975 ως το 1983... Τη χούντα του στρατηγού Βιντέλα. Εκείνην ντε, που η σοβιετία αλλά και το Κομμουνιστικό Κόμμα Ελλάδας χαρακτήριζε ως "κεντρώα". Ναι, μα την αλήθεια! Γι' αυτό και οι καλοί μας ακτιβιστές πέρασαν, στην αρχή του ντοκυμανταίρ, από τις κυβερνήσεις των Περόν κατευθείαν σε εκείνες του Κάρλος Μένεμ. Τι έγινε επί Βιντέλα; Τίποτα το "σπουδαίο". Το εξωτερικό χρέος της Αργεντινής δεκαπλασιάστηκε μέσα σε μόλις επτά χρόνια! Και τότε δεν έκανε κουμάντο στην οικονομία της χώρας ούτε η Παγκόσμια Τράπεζα ούτε το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο. Οπότε... Α! Επί χούντας δολοφονήθηκαν και εξαφανίστηκαν περί τα 25.000 άτομα. Όχι δεν πρόκειται για λάθος. Εικοσιπέντε χιλιάδες άνθρωποι! Η αφρόκρεμα της Αργεντινής. Συνδικαλιστές, φοιτητές, καθηγητές, δάσκαλοι, διανοούμενοι. Μια ολόκληρη γενιά ξεκληρισμένη από την "κεντρώα" χούντα. Οι καλοί μας ακτιβιστές αναφέρουν μόνον μία φορά τη στρατιωτική δικτατορία, προς το τέλος της ταινίας, όταν κάνουν λόγο για τις Μητέρες της Πλατείας του Μάη ["ακτιβίστριες των ανθρωπίνων δικαιωμάτων", τις χαρακτηρίζουν], τις μητέρες των εξαφανισμένων και δολοφονημένων που διαδήλωναν κάθε εβδομάδα, από τις αρχές ήδη της χούντας, μπροστά στο προεδρικό μέγαρο του Μπουένος Άιρες, ζητώντας να μάθουν τι είχαν απογίνει τα παιδιά τους... "Ακτιβίστριες"...

Συνεχίζεται...