Νέα Τάξη - Νέα Εποχή [Εισαγωγή Ib]

Προηγούμενο

Η Νέα Εποχή (Η Εποχή του Υδροχόου)

Τι είναι η Νέα Εποχή;

Σύμφωνα με το λεξικό ο όρος «New Age» είναι η αμερικανική εκδοχή του όρου «νέα εποχή», που πρωτοεμφανίστηκε στα τέλη του 19^ου αιώνα. Το φαινόμενο New Age ξεπρόβαλε στις δεκαετίες του 1960 και του 1970 και στα επόμενα είκοσι χρόνια πήρε παγκόσμιες διαστάσεις.

«Η “Νέα Εποχή” με τα θεοσοφικά και ανθρωποσοφικά της οράματα [σ.σ. Έλενα Μπλαβάτσκυ 1875, Ρούντολφ Στάινερ 1913] είναι η τελευταία περιπέτεια ενός παμπάλαιου ρεύματος δοξασιών του ιουδαιοχριστιανικού χιλιασμού που επηρέασε, μεταξύ άλλων, κάθε πίστη στην ιδέα της προόδου, την ουσία του Διαφωτισμού, τον Καρλ Μαρξ και τους επιγόνους του, τον νεοδαρβινισμό, το ρεύμα των οπαδών του Τελάρ [σ.σ. αναφέρεται στο Γάλλο μυστικιστή παλαιοντολόγο Πιέρ Τελάρ ντε Σαρντέν], το κίνημα της παγκοσμιοποίησης, και επίσης έπαιξε καθοριστικό ρόλο σε ένα μεγάλο τμήμα της καλιφορνέζικης αντικουλτούρας της δεκαετίας του ’70 (επαναστατημένοι χίπστερ, χίπις, οπαδοί της Εποχής του Υδροχόου, οπαδοί της πνευματικής οικολογίας, ακτιβιστές της “Υπόθεσης Γαία”, οραματιστές του Παγκόσμιου Χωριού, πρωτοπόρους του Internet κ.λπ.)»[1].

Άμπραχαμ Μάσλοου (1908-1970). Αμερικανός ψυχολόγος και φιλόσοφος, γνωστός για την (ψυχολογική) θεωρία του περί αυτοπραγμάτωσης, σύμφωνα με την οποία πρωταρχικός στόχος της ψυχοθεραπείας πρέπει να είναι η ολοκλήρωση του εαυτού.

Είναι γεγονός πάντως ότι το New Age συγκεντρώνει έναν απίστευτο αριθμό επιμέρους ρευμάτων, από γνωστικιστικές, βουδιστικές, ινδουιστικές, σουφιστικές και καββαλιστικές δοξασίες, πολεμικές τέχνες, γιόγκα, διάφορες ψυχολογικίστικες και ψυχοθεραπευτίστικες σχολές, διάφορες μορφές οικολογίας, νέους τρόπους εκπαίδευσης και διοίκησης επιχειρήσεων κ.ο.κ. Ο κατάλογος είναι κυριολεκτικά ατέλειωτος. Στα πλαίσια αυτού του άρθρου είναι αδύνατη έστω και η περιληπτική περιγραφή όλων των ρευμάτων όπως, για παράδειγμα, αυτά καταγράφονται στο βιβλίο της Μαίρυλιν Φέργκιουσον, Η Συνωμοσία του Υδροχόου, που θεωρείται η επιτομή όλων των ρευμάτων της αντικουλτούρας των δεκαετιών του 1960 και 1970, και εκδόθηκε στις ΗΠΑ την άνοιξη του 1980, αλλά και ένα από τα πρώτα «ευαγγέλια» του New Age[2].

Αν μπορούμε να συνοψίσουμε με δύο φράσεις τη φιλοσοφία της Νέας Εποχής αυτές είναι: «όλα είναι ένα, όλοι είμαστε ένα» και «ο καθένας μας μπορεί να βρει τη γνώση και την ευτυχία μόνος του, αλλά όχι ολομόναχος». Αλλά αν η προτεσταντική ηθική της Δύσης αποτέλεσε απαραίτητη προϋπόθεση για τη μετάβαση στην ατομικιστική εποχή του καπιταλισμού[3], η σημερινή μετάβαση σε ένα διαφορετικό (;) στάδιο του καπιταλισμού, αυτό που ονομάζεται Νέα Τάξη, απαιτεί την εκ βάθρων διάλυση όχι μόνον διαφόρων πολιτιστικών, φιλοσοφικών ή θρησκευτικών φαινομένων αλλά και του ίδιου του ατόμου και την ανασύνθεσή του σύμφωνα με τα καλούπια της Νέας Τάξης και της Νέας Εποχής.

Όσο και αν ο χώρος της Νέας Εποχής φαίνεται κυριολεκτικά αχαρτογράφητος[4], η χαρτογράφησή του, αν και εξαιρετικά επίπονη, δεν είναι αδύνατη. Ένα σημαντικό ποσοστό των επικριτών του κινήματος της Νέας Εποχής (ή της Συνωμοσίας του Υδροχόου, που είναι το ίδιο και το αυτό) ασκεί την κριτική του από χριστιανική σκοπιά[5]. Όσο ενδιαφέρον και αν παρουσιάζουν, αυτές οι προσπάθειες παραμένουν πάντα ημιτελείς, επικεντρώνοντας το ενδιαφέρον τους σε μερικές μόνον –κατά κανόνα επιφανειακές– όψεις του φαινομένου της Νέας Εποχής, αδυνατώντας να συλλάβουν τη δυναμική του και κυρίως να εξετάσουν νηφάλια τις ιστορικές του ρίζες.

Οι από χριστιανικής πλευράς επικρίσεις των κινημάτων της Νέας Εποχής δεν είναι και οι μοναδικές. Κάποιοι ισχυρίζονται ότι για όλα φταίει η βασιλική οικογένεια της Μεγάλης Βρετανίας, που απέστειλε τον «πράκτορα» Άλντους Χάξλεϋ στις ΗΠΑ με απώτερο στόχο τη διαφθορά της «αγνής» Αμερικής μέσω των ναρκωτικών και του New Age (αυτό υποστηρίζει ο Λύντον Λαρούς –και οι οπαδοί του– που κάποτε, τη δεκαετία του 1970, όταν ανήκε ακόμη στην «επαναστατική αριστερά», εφήρμοζε νεοεποχίτικες μεθόδους για να ελέγχει τους συντρόφους του), ενώ κάποιοι άλλοι φτάνουν στο σημείο να μιλούν για «μυστικό σχέδιο» φονταμενταλιστών ορθόδοξων ρώσων χριστιανών, ιθύνοντες νόες του οποίου υπήρξαν ο Φ. Ντοστογιέφσκυ και η Ε. Μπλαβάτσκυ!

Καρλ Ρότζερς (1902-1987). Αμερικανός ψυχολόγος που διατύπωσε τη θεωρία περί μη κατευθυνόμενης ή πελατοκεντρικής ψυχοθεραπείας, που δίνει έμφαση στη διαπροσωπική σχέση θεραπευτή και πελάτη (που πριν εθεωρείτο ασθενής) και ο οποίος αποφασίζει την πορεία, το ρυθμό και τη χρονική διάρκεια της θεραπείας. Μέλος του διοικητικού συμβουλίου της Εταιρείας για την Έρευνα της Ανθρώπινης Οικολογίας, που ιδρύθηκε και χρηματοδοτήθηκε από τη CIA. Η CIA, όπως παραδέχτηκε ο ίδιος, χρηματοδότησε κάποιες έρευνές του, στα τέλη της δεκαετίας του 1950, με το ποσό των 30.000 δολαρίων. Αργότερα οι έρευνές του χρηματοδοτήθηκαν, μεταξύ άλλων, και από το Ίδρυμα Ροκφέλερ (John Marks, The Search for the “Manchurian” Candidate – The CIA and Mind Control [1979], W.W. Norton & Company, New York/London, 1991, σελ. 167-8).

Το κίνημα της Νέας Εποχής δεν εμφανίστηκε εκ του μηδενός, δεν αποτελεί προϊόν παρθενογένεσης –που θα έλεγε και ο… Βιργίλιος– αλλά φαινόμενο μιας συγκεκριμένης ιστορικής περιόδου και συνισταμένη μιας σειράς συνιστωσών. Το ζητούμενο για τον καπιταλισμό, από τον 19^ο αιώνα μέχρι και σήμερα, είναι ένα και το αυτό: ο έλεγχος του πληθυσμού στο σύνολό του και ο έλεγχος κάθε ατόμου χωριστά. «Καλόν θα ήτο» κάθε εργαζόμενος –ή μη– κάτοικος αυτού του πλανήτη να αφήνει τις προσωπικές του αξίες (ηθικές, πολιτιστικές, θρησκευτικές, φιλοσοφικές, όποιες άλλες) στην «υποδοχή» ώστε να καταφέρει να γίνει αποδεκτός στα «ενδότερα». Οι παρεκκλίσεις δεν είναι αποδεκτές ούτε βραχυπρόθεσμα (στο επίπεδο της εργασίας, για παράδειγμα) ούτε μακροπρόθεσμα (όσον αφορά τη βιωσιμότητα του συστήματος).

Υπάρχει, όμως, ένα μικρό πρόβλημα: υπάρχουν συστήματα αξιών που προϋπήρξαν του καπιταλισμού και που, παρά την αντοχή τους στο χρόνο και την αποδεδειγμένη λειτουργικότητά τους στη διατήρηση μιας χρηστής κοινωνίας, είναι ολοένα και περισσότερο ασύμβατα με την ίδια την ουσία του καπιταλισμού[6]. Και όσο ο τελευταίος επεκτείνει τη σφαίρα επιρροής του σε ολοένα και περισσότερες όψεις –και ολοένα και πιο βαθιά– της προσωπικής και κοινωνικής ζωής του ατόμου (αλλά και της ζωής όλων των κατοίκων του πλανήτη), τόσο πιο δύσκολα ανέχεται οποιαδήποτε παρέκκλιση από τις επιταγές του.

Με δυο λόγια: ο καπιταλισμός επεκτείνει ολοένα και περισσότερο τον έλεγχό του σε κάθε όψη της ζωής μας και, έτσι, εκ των πραγμάτων, είναι υποχρεωμένος να ανέχεται ολοένα και λιγότερες παρεκκλίσεις από όσα εκείνος επιβάλλει. Δηλαδή, ακόμη πιο στενός έλεγχος, ακόμη μεγαλύτερη αποικιοοποίηση του εαυτού μας (και του πλανήτη), ακόμη μικρότερη ανοχή απέναντι στην αμφισβήτηση, άρα ανάγκη για ακόμη πιο στενό έλεγχο.

Και αν για τον έλεγχο μιας γεωγραφικής περιοχής αρκούσαν και αρκούν μερικές μεραρχίες κολασμένων και η χρήση (ή η απειλή χρήσης) κάποιων «έξυπνων» όπλων, για τον έλεγχο του πληθυσμού, για τον έλεγχο του καθενός μας ξεχωριστά, απαιτούνται πια ακόμη πιο έξυπνα όπλα. «Χίλια τσιμπήματα με καρφίτσα σκοτώνουν εξίσου αποτελεσματικά με μία σφαίρα», είχε γράψει κάποτε ο Ραούλ Βανεγκέμ[7].

Το άτομο, ο «εαυτός» του καθενός μας, θα πρέπει να αποδομηθεί και να ξαναχτιστεί από την αρχή, σύμφωνα με τις επιταγές της Νέας Τάξης Πραγμάτων, δηλαδή του παλιού καλού καπιταλισμού.

Αλλά γι’ αυτό το τιτάνιο έργο χρειάζεται μία, δύο, χίλιες «πολιτιστικές επαναστάσεις», μία διαρκής «εκπαιδευτική επανάσταση», που θα αλλάξει τα πάντα στο διάβα της. Κι αυτή η «επανάσταση» έχει ξεκινήσει εδώ και δεκαετίες. Για τον ερχομό του «νέου» κόσμου, για να φέρουν σε πέρας αυτό το τιτάνιο έργο, που βρίσκεται ακόμη σε εξέλιξη, χρειάστηκε να συμμαχήσουν όλες οι δυνάμεις του «παλιού» κόσμου: μεγιστάνες του πλούτου και κομπιναδόροι, κυβερνήσεις και «επαναστατικές» οργανώσεις, μυστικές υπηρεσίες και επιστήμονες (ψυχολόγοι, ψυχίατροι, κοινωνιολόγοι, ανθρωπολόγοι κ.ο.κ.), εκπαιδευτικοί και συνδικάτα, πολιτικοί, παπάδες και ιεραπόστολοι διαφόρων θρησκειών και δογμάτων, δημοσιογράφοι και διαφημιστές, οραματιστές και μελλοντολόγοι, φιλόσοφοι και διανοούμενοι, κομμουνιστές και φασίστες…

Ο κατάλογος δείχνει ατέλειωτος… Οι ειδικοί, όμως, της «επανάστασης», που σπέρνουν την απόγνωση στον πλανήτη, έχουν ονοματεπώνυμο. Και η Μ. Φέργκιουσον καταγράφει τα ονόματα αρκετών από αυτούς, δίχως βέβαια να αναφέρει τις μεταξύ τους σχέσεις, αποσιωπώντας «τα έργα και τις ημέρες» σχεδόν όλων τους.

Όποιος ψάχνει βρίσκει. Εξάλλου πρόκειται για μια «ανοιχτή συνωμοσία».

Άλντους Χάξλεϋ (1894-1963). Άγγλος μυθιστοριογράφος (γνωστός για το δυστοπικό έργο του Γενναίος Νέος Κόσμος), αλλά και εκ των ηγετών του Κινήματος για τις Δυνατότητες του Ανθρώπου (ρεύματος του New Age). Έτρεφε ιδιαίτερο ενδιαφέρον για τον ινδουισμό και τον μυστικισμό και πειραματίστηκε για χρόνια με τη χρήση διαφόρων ψυχεδελικών ουσιών, όπως το LSD.

Σημειώσεις

---

[1] Emmanuel de Waresquiel (επιμ.), Ο Αιώνας των Ανατροπών – Το Λεξικό των Κινημάτων Αμφισβήτησης στον 20^ο Αιώνα, εκδόσεις Οξύ, Αθήνα, 2004, λήμμα «new age».

[2] Μαίρυλιν Φέργκυσον, Η Συνωμοσία του Υδροχόου – Ελευθερία και Μεταμόρφωση στην Εποχή μας [1980], μετ. Σπύρος Μάνδρος, εκδ. Κάλβος, Αθήνα, χ.χ.

[3] Max Weber, Η Προτεσταντική Ηθική και το Πνεύμα του Καπιταλισμού [1904-5], μετ. Δημοσθένης Κούρτοβικ, εκδ. Κάλβος, Αθήνα, 1978.

[4] «Ο χάρτης δεν είναι η περιοχή, η λέξη δεν είναι το αντικείμενο», λέει ο πολωνο-αμερικανός φιλόσοφος Alfred Korzybski (1879-1950), που διατύπωσε τη θεωρία της «γενικής σημαντικής». Τόσο ο ίδιος όσο και ο μαθητής του S.I. Hayakawa (1906-1992), απόφοιτος του καναδικού πανεπιστημίου McGill και γερουσιαστής (πού αλλού;) της Καλιφόρνιας (1977-1983), συγκαταλέγονται από την Μ. Φέργκιουσον μεταξύ των «συνωμοτών του Υδροχόου» και αναφέρονται στο βιβλίο της συχνά πυκνά. Μικρή και ίσως ενδιαφέρουσα λεπτομέρεια: κατά τη διάρκεια του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου ο κόμης Κορζύμπσκι υπηρετούσε στο τμήμα πληροφοριών του Γενικού Επιτελείου Στρατού της Ρωσίας. Όταν ξέσπασε το μπολσεβίκικο πραξικόπημα, βρισκόταν σε αποστολή στη Β. Αμερική και, φυσικά, επέλεξε να μην επιστρέψει στη χώρα του (Britannica).

[5] Αναφέρω ως πρόχειρο παράδειγμα τα εξής βιβλία: Tex Marrs, Νέα Εποχή – Τα Σκοτεινά Μυστικά της, μετ. Λυκούργου Ανδρεάδη, εκδ. Μπίμπης, Θεσσαλονίκη, χ.χ. και Δάφνη Βαρβιτσιώτη, «Νέα Εποχή» – Εξέλιξη ή Χειραγώγηση, εκδ. Αθ. Σταμούλης, Αθήνα, 2004.

[6] Ορισμένες εξαιρετικά ενδιαφέρουσες σκέψεις γι’ αυτό το ζήτημα υπάρχουν στο βιβλίο του Ζαν Κλωντ Μισεά, Η Εκπαίδευση της Αμάθειας, μετ. Άγγελος Ελεφάντης, εκδ. Βιβλιόραμα, Αθήνα, 2002.

[7] Raoul Vaneigem, Η Επανάσταση της Καθημερινής Ζωής [1967], μετ. Σεραφείμ Βελέντζας, εκδ. Άκμων, Αθήνα, 1977.

Σημείωση για τις φωτογραφίες

Η Μαίρυλιν Φέργκιουσον για να σχηματίσει μια σαφέστερη γνώμη «για τη συνωμοσία και τις απόψεις των οπαδών της», έστειλε στα τέλη του 1977 «ερωτηματολόγια σε διακόσια δέκα άτομα, τα οποία ασχολούντο με την κοινωνική μεταμόρφωση σε πολλούς και διάφορους τομείς. Εκατόν ογδόντα πέντε απάντησαν» (σελ. 15). Όταν ζητήθηκε από τους ερωτηθέντες «να κατονομάσουν άτομα που οι ιδέες τους τους επηρέασαν, είτε μέσω προσωπικής επαφής είτε μέσω των γραπτών τους, οι πιο συχνά αναφερθέντες, κατά σειρά συχνότητας ήσαν: Πιέρ Τελάρ ντε Σαρντέν, Καρλ Γιουνγκ, Άμπραχαμ Μάσλοου, Καρλ Ρότζερς, Άλντους Χάξλεϋ, Ρομπέρτο Ασσατζιόλι και Τζ. Κρισναμούρτι» (σελ. 561).

Επόμενο