Ίσραελ Σαχάκ - Μόζες Χάντας

Ίσραελ Σαχάκ

Ο Ίσραελ Σαχάκ [Israel Shahak] γεννήθηκε το 1933 στη Βαρσοβία. Στη διάρκεια της ναζιστικής κατοχής συνελήφθη μαζί με τους γονείς του και κλείστηκε στα στρατόπεδα συγκέντρωσης του Πονιάτοβο και, στη συνέχεια, του Μπέργκεν-Μπέλζεν. Καθώς ο πατέρας του είχε πεθάνει στο στρατόπεδο, μετά την απελευθέρωσή του το 1945 μετανάστευσε με τη μητέρα του στην Παλαιστίνη, λίγα μόλις χρόνια πριν από την ίδρυση του κράτους του Ισραήλ. Σπούδασε χημεία και, αργότερα, επί σειρά ετών εργάστηκε ως καθηγητής χημείας στο Εβραϊκό Πανεπιστήμιο.

Στα μέσα της δεκαετίας του 1960 συνέβη ένα γεγονός το οποίο θα άλλαζε για πάντα τη ζωή του: έτυχε να είναι παρών σε ένα περιστατικό κατά το οποίο ένας υπερορθόδοξος εβραίος αρνήθηκε να επιτρέψει τη χρήση του τηλεφώνου του ώστε να κληθεί ένα ασθενοφόρο που θα προσέφερε τις πρώτες βοήθειες σε κάποιον μη-εβραίο που είχε λιποθυμήσει στη γειτονιά. Ήταν Σάββατο.

Ο Ί. Σαχάκ αντί να καταγγείλει απλώς το γεγονός στον τύπο συναντήθηκε με μία ομάδα ραββίνων που είχαν οριστεί από το ισραηλινό κράτος. Όταν τους έθεσε το ερώτημα αν η συμπεριφορά του υπερορθόδοξου εβραίου ήταν συνεπής με τη δική τους ερμηνεία της εβραϊκής θρησκείας, του απάντησαν ότι ο περί ου ο λόγος εβραίος είχε συμπεριφερθεί σωστά, και μάλιστα ευλαβικά, παραπέμποντάς τον μάλιστα και σε σχετική περικοπή του Ταλμούδ.

Ο Ί. Σαχάκ κατήγγειλε το γεγονός στην καθημερινή εφημερίδα Χααρέτζ, και η δημοσιοποίησή του προκάλεσε μέγα σκάνδαλο.

Όπως αναφέρει ο ίδιος, «οι συνέπειες του σκανδάλου ήταν, για μένα, μάλλον αρνητικές. Ούτε οι ραββινικές αρχές του Ισραήλ ούτε εκείνες της διασποράς αναθεώρησαν ποτέ τον κανόνα τους ότι ένας εβραίος δεν μπορεί να παραβιάσει το Σάββατο για να σώσει τη ζωή ενός μη εβραίου». Σύμφωνα με τους ραββίνους κάτι τέτοιο ήταν επιτρεπτό αν επρόκειτο να σωθεί η ζωή ενός εβραίου[1].

Έκτοτε ο Ί. Σαχάκ αφιέρωσε τη ζωή του στην καταγγελία του θεμελιωδώς ρατσιστικού κράτους του Ισραήλ και της θρησκείας του. Υπέρμαχος των ανθρωπίνων και πολιτικών δικαιωμάτων στο Ισραήλ, έγινε ευρύτερα γνωστός εκτός Ισραήλ για τις «Μεταφράσεις από τον εβραϊκό τύπο», «που έδιναν τη δυνατότητα στον μη εβραιόφωνο κόσμο να ρίξει μια μοναδική ματιά στην εξτρεμιστική και ρατσιστική ρητορική για τους Άραβες, τους Παλαιστίνιους και την ανωτερότητα των εβραίων που χαρακτηρίζει μεγάλο μέρος του κυρίαρχου πολιτικού λόγου στο Ισραήλ. Οι μεταφράσεις αποσαφήνιζαν επίσης τη στρατηγική σκέψη και τους πολιτικούς στόχους του Ισραήλ κατά τρόπο τελείως αντίθετο με την επίσημη προπαγάνδα, που εμφάνιζε το Ισραήλ ως ένα υπό πολιορκία κράτος που αγωνιζόταν μόνον για την ειρήνη και την επιβίωση. Τα γραπτά του Σαχάκ εξέθεταν διαρκών και κατήγγειλαν το Ισραήλ ως ένα επεκτατικό, σωβινιστικό και ρατσιστικό κράτος που έτεινε από τη φύση του να κυριαρχήσει στους γειτονικούς αραβικούς λαούς, και ειδικά στους Παλαιστίνιους»[2].

Σύμφωνα με τον Ί. Σαχάκ, η ιουδαϊκή θρησκεία είναι άκαμπτη και μισαλλόδοξη και «δηλητηριάζει τις καρδιές των ανθρώπων», γι’ αυτό και οι εβραίοι του Ισραήλ θα πρέπει να αναλάβουν ένα έργο αυτοκριτικής που να περιλαμβάνει και το ίδιο το εβραϊκό παρελθόν[3].

Μεταξύ των ανθρώπων στη Δύση που τίμησαν τον Ί. Σαχάκ με τη φιλία τους ήταν και οι Νόαμ Τσόμσκυ, Έντουαρντ Σαΐντ, Γκορ Βιντάλ.

Ο Ί. Σαχάκ συνέγραψε αρκετά βιβλία, ενώ αποσπάσματα από τα βιβλία του έχουν μεταφραστεί και δημοσιευτεί στα ελληνικά σε διάφορα τεύχη του περιοδικού Άρδην.. Πέθανε το 2001.

Μόζες Χάντας

Ο, εβραϊκής καταγωγής, Μόζες Χάντας [Moses Hadas] γεννήθηκε στην Ατλάντα των ΗΠΑ το 1900 από γονείς ορθόδοξους εβραίους, μετανάστες από την Ανατολική Ευρώπη που μιλούσαν γίντις.

Σπούδασε κλασική φιλολογία και δίδαξε για αρκετές δεκαετίες αρχαία ελληνική και λατινική φιλολογία στο Κολλέγιο του Πανεπιστημίου Κολούμπια στην Πόλη της Νέας Υόρκης. Δεινός μελετητής όχι μόνον των αρχαίων ελληνικών και των λατινικών αλλά και της εβραϊκής και αραβικής φιλολογίας, μετέφρασε πλήθος ελληνικών, λατινικών και εβραϊκών κειμένων στα αγγλικά. Συγγραφέας αρκετών βιβλίων [ανάμεσά τους και τα: Ιστορία της Ελληνικής Φιλολογίας (1950) και Ουμανισμός: Το Ελληνικό Ιδανικό και η Επιβίωσή του (1960)].

Σημειωτέον ότι ο Μόζες Χάντας εργάστηκε για ένα σύντομο χρονικό διάστημα κατά τη διάρκεια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου –πού αλλού;- στο Γραφείο Στρατηγικών Μελετών (OSS), την υπηρεσία πρόδρομο της CIA.

Σημειωτέον, επίσης, ότι ο Μ. Χάντας είχε αποφοιτήσει και από το Εβραϊκό Θεολογικό Σεμινάριο κάτι που του εξασφάλισε και την ιδιότητα του ραββίνου. Ειδικευόταν ως ραββίνος στους γάμους και αργότερα στη ζωή του τελούσε αποκλειστικά γάμους μεταξύ εβραίων και μη εβραίων

Σημειώσεις

---

[1] Israel Shahak, Jewish History, Jewish Religion – The Weight of Three Thousand Years, Pluto Press, 1994, κεφ. 1 «A Closed Utopia?».

[2] http://www.bintjbeil.com/E/occupation/shahak2.html

[3] Άρδην, τ. 33.